საღვთისმეტყველო დისპუტი ფორუმ www.church.ge-ზე
ძველმართლმადიდებლებსა და გაბატონებული ეკლესიის მიმდევრებს შორის
დიალოგი ძველმართლმადიდებლობაზე
"როცა უსჯულოს ვეტყვი: სიკვდილით მოკვდები-მეთქი, შენ კი არ გააფრთხილებ მას და არაფერს ეტყვი უსჯულოს ბოროტი გზიდან ჩამოსაშორებლად, რომ გადარჩეს, მოკვდება უსჯულო იგი თავის უკეთურებაში და მის სისხლს შენ მოგკითხავ.
ხოლო თუ შენ გააფრთხილებ უსჯულოს და არ მოიქცევა თავისი უსჯულოებისაგან და ბოროტი გზიდან, თავის უსჯულოებაში მოკვდება, შენ კი გადარჩენილი გყავს შენი თავი".
ხოლო თუ შენ გააფრთხილებ უსჯულოს და არ მოიქცევა თავისი უსჯულოებისაგან და ბოროტი გზიდან, თავის უსჯულოებაში მოკვდება, შენ კი გადარჩენილი გყავს შენი თავი".
ეზეკიელი 3:18-
ამ რამოდენიმე ხნის წინათ, ინტერნეტში, ვებ-ფორუმების მეშვეობით გაიმართა დისპუტი ძველმართლმადიდებელ ქრისტეანებსა და ოფიციალური ეკლესიის წევრებს შორის. ძველმართლმადიდებელთა მხრიდან დისპუტში მონაწილეობის მიზანი იყო სწორი და მართებული ინფორმაციის მიწოდება, როგორც ძველმართლმადიდებლობაზე (ზოგადად), ასევე კონკრეტულ საეკლესიო საკითხებზეც.
როგორც მოსალოდნელი იყო, ჩვენს ამ მცდელობას ობიექტურად განგვემარტა მთელი რიგი სადავო საკითხები ოფიციალურ, ე. წ. "მართლმადიდებელ" ეკლესიასა და ძველმართლმადიდებელთა შორის, მოჰყვა საკმაოდ მძაფრი რეაქცია გაბატონებული ეკლესიის ადეპტთა მხრიდან. დისპუტის პროცესში გამოიკვეთა საეკლესიო ფორუმების საერთო სტრატეგია, - ყოველგვარი საშუალებით ობსტრუქცია მოუწყონ იმ პირებს, რომლებიც ცდილობენ ამხილონ ოფიციალურ ეკლესიაში არსებულ დარღვევები და გადახრები.
იმისათვის, რათა ფართო საზოგადოებისთვის მისაწვდომი ყოფილიყო სხვადასხვა ფორუმში გამართული პოლემიკის მთელი შინაარსი და დახატულიყო ის სურათი, რაც ამ ფორუმებზე გამართული დისპუტით გამოიკვეთა, ჩვენი საიტის ადმინისტრაციამ გადაწყვიტა თავი მოეყარა ყველა ამ მასალისთვის და თემატური სახით შეეთავაზებინა ობიექტური მკითხველისთვის, რათა მან თავად განსაჯოს ვინ ვინ არის და რას ესწრაფვის.
დისპუტი ძირითადად წარმოებდა ფორუმებზე: www.church.ge; www.forum.archangels.ge და www.iveria-tv.ge/forum
ფორუმში, ძველმართლმადიდებელთა მხრიდან, მონაწილეობდა ორი პიროვნება: "ძველმართლმადიდებელი" (ფორუმზე chruc. ge) (ხოლო ფორუმებზე: forum.archangels.ge და iveria.tv.ge "odlbeliever"-ის ფსევდონიმით) და "Netvorc"-ი.
ოფიციალური ეკლესიის მხარდამჭერთა მხრიდან კი ძველმართლმადიდებელთა წინააღმდეგ გამოდიოდა მრავალი ადამიანი, რომელთა ნიკებს (ფსევდონიმებს) მკითხველი იხილავს თვით დისპუტის მასალებში, სადაც ფრჩხილებში მითითებულია ის ფორუმი, სადაც გაიმართა კონკრეტული დიალოგი და რომელშიც მონაწილეობდა კონკრეტული ფსევდონიმით გამომავალი ძველმართლმადიდებელთა ესა თუ ის ოპონენტი.
ოპონენტთა სტილსა და ლექსიკას ვტოვებთ ხელუხლებლად, ხოლო ჩვენი მხრიდან მონაწილეთა ტექსტებში შეგვაქვს უმნიშვნელო შესწორებები, რომლებიც არ არღვევენ დისპუტის შინაარსს. ძირითადად ტექსტები დავტოვეთ უცვლელად და არ მოვაცილეთ მას იმ დაძაბული ტონი, რომელიც ხშირად გააჩნდათ მოპაექრე მხარეებს, რათა მკითხველმა მთელი სიმძაფრით შეიგრძნოს მოცემულ საკითხებზე მოდავეთა განწყობა, განსახილველი საკითხებისადმი მიმართება და ის კრიტერიუმები, რითაც ისინი საკითხთა განხილვისას სარგებლობდნენ. ტექსტების განხილვისას მკითხველს ვთხოვთ გაითვალისწინოს, რომ დიალოგები ხშირად სწარმოებდა ონლაინ რეჟიმში, მოუმზადებლად, რის გამოც ორივე მხრიდან ბევრია გრამატიკული შეცდომები.
ცხადია, დისპუტები ინტერნეტ სივრცესა თუ პირდაპირ შეხვედრებზე, შესაძლოა მომავალშიც გაიმართოს, მაგრამ, ვფიქრობთ, რომ მომავალი დისპუტებისთვის ამ დიალოგებმა უკვე ჩაყარეს საფუძველი. არის თუ არა შესაძლებელი საუბრის გაგრძელება ამ ორ მხარეს შორის ამას მომავალი გვიჩვენებს. იმედს ვიტოვებთ, რომ ეს პირველი ეტაპი, რომელიც საკმაოდ დაძაბულად წარიმართა, გარკვეულწილად საფუძველს ჩაუყრის უფრო კონსტრუქციულ და მშვიდ დიალოგს.
დიალოგის მასალები საკმაოდ ვრცელია (აქ თანამიმდევრობით და თემატური შეთავსებით არის განთავსებული ზემოთდასახელებულ სამ ფორუმზე გამართული პოლემიკა), ამიტომაც, მკითხველს რომ გაუადვილდეს მხარეების ამოცნობა, შავი ფერის შრიფტით განვათავსეთ ძველმართლმადიდებელთა პასუხები, მოცისფრო შრიფტით ჩვენი ოპონენტების შრიფტი, ხოლო მოწითალო შრიფტით ის ციტატებია აღნიშნული, რომელთაც თავიანთ პასუხებში იყენებდნენ პოლემისტები.
როგორც მოსალოდნელი იყო, ჩვენს ამ მცდელობას ობიექტურად განგვემარტა მთელი რიგი სადავო საკითხები ოფიციალურ, ე. წ. "მართლმადიდებელ" ეკლესიასა და ძველმართლმადიდებელთა შორის, მოჰყვა საკმაოდ მძაფრი რეაქცია გაბატონებული ეკლესიის ადეპტთა მხრიდან. დისპუტის პროცესში გამოიკვეთა საეკლესიო ფორუმების საერთო სტრატეგია, -
იმისათვის, რათა ფართო საზოგადოებისთვის მისაწვდომი ყოფილიყო სხვადასხვა ფორუმში გამართული პოლემიკის მთელი შინაარსი და დახატულიყო ის სურათი, რაც ამ ფორუმებზე გამართული დისპუტით გამოიკვეთა, ჩვენი საიტის ადმინისტრაციამ გადაწყვიტა თავი მოეყარა ყველა ამ მასალისთვის და თემატური სახით შეეთავაზებინა ობიექტური მკითხველისთვის, რათა მან თავად განსაჯოს ვინ ვინ არის და რას ესწრაფვის.
დისპუტი ძირითადად წარმოებდა ფორუმებზე: www.church.ge; www.forum.archangels.ge და www.iveria-
ფორუმში, ძველმართლმადიდებელთა მხრიდან, მონაწილეობდა ორი პიროვნება: "ძველმართლმადიდებელი" (ფორუმზე chruc. ge) (ხოლო ფორუმებზე: forum.archangels.ge და iveria.tv.ge "odlbeliever"-
ოფიციალური ეკლესიის მხარდამჭერთა მხრიდან კი ძველმართლმადიდებელთა წინააღმდეგ გამოდიოდა მრავალი ადამიანი, რომელთა ნიკებს (ფსევდონიმებს) მკითხველი იხილავს თვით დისპუტის მასალებში, სადაც ფრჩხილებში მითითებულია ის ფორუმი, სადაც გაიმართა კონკრეტული დიალოგი და რომელშიც მონაწილეობდა კონკრეტული ფსევდონიმით გამომავალი ძველმართლმადიდებელთა ესა თუ ის ოპონენტი.
ოპონენტთა სტილსა და ლექსიკას ვტოვებთ ხელუხლებლად, ხოლო ჩვენი მხრიდან მონაწილეთა ტექსტებში შეგვაქვს უმნიშვნელო შესწორებები, რომლებიც არ არღვევენ დისპუტის შინაარსს. ძირითადად ტექსტები დავტოვეთ უცვლელად და არ მოვაცილეთ მას იმ დაძაბული ტონი, რომელიც ხშირად გააჩნდათ მოპაექრე მხარეებს, რათა მკითხველმა მთელი სიმძაფრით შეიგრძნოს მოცემულ საკითხებზე მოდავეთა განწყობა, განსახილველი საკითხებისადმი მიმართება და ის კრიტერიუმები, რითაც ისინი საკითხთა განხილვისას სარგებლობდნენ. ტექსტების განხილვისას მკითხველს ვთხოვთ გაითვალისწინოს, რომ დიალოგები ხშირად სწარმოებდა ონლაინ რეჟიმში, მოუმზადებლად, რის გამოც ორივე მხრიდან ბევრია გრამატიკული შეცდომები.
ცხადია, დისპუტები ინტერნეტ სივრცესა თუ პირდაპირ შეხვედრებზე, შესაძლოა მომავალშიც გაიმართოს, მაგრამ, ვფიქრობთ, რომ მომავალი დისპუტებისთვის ამ დიალოგებმა უკვე ჩაყარეს საფუძველი. არის თუ არა შესაძლებელი საუბრის გაგრძელება ამ ორ მხარეს შორის ამას მომავალი გვიჩვენებს. იმედს ვიტოვებთ, რომ ეს პირველი ეტაპი, რომელიც საკმაოდ დაძაბულად წარიმართა, გარკვეულწილად საფუძველს ჩაუყრის უფრო კონსტრუქციულ და მშვიდ დიალოგს.
დიალოგის მასალები საკმაოდ ვრცელია (აქ თანამიმდევრობით და თემატური შეთავსებით არის განთავსებული ზემოთდასახელებულ სამ ფორუმზე გამართული პოლემიკა), ამიტომაც, მკითხველს რომ გაუადვილდეს მხარეების ამოცნობა, შავი ფერის შრიფტით განვათავსეთ ძველმართლმადიდებელთა პასუხები, მოცისფრო შრიფტით ჩვენი ოპონენტების შრიფტი, ხოლო მოწითალო შრიფტით ის ციტატებია აღნიშნული, რომელთაც თავიანთ პასუხებში იყენებდნენ პოლემისტები.
ძველმართლმადიდებელი (afxazi. ციტატა): "მოკლედ შეგიძლიათ იხილოთ. ძალიან ვრცელი სტატია ნათლობის დასხმითი წესის შესახებ. სტატია ძალიან დიდია და ჩემი თხოვნა იქნება, რომ გულდასმით ბოლომდე წაიკითხოთ. კარგად გავიაზროთ რა წერია ქვემოთ"
http://library.church.ge/index.php?option=...emid=69&lang=enhttp://library.church.ge/index.php?option=...emid=69&lang=en
საკმაოდ გიშრომიათ, აფხაზ. საქებარია თქვენი მონდომება. აუცილებლად გავითვალისწინებთ თქვენს შენიშვნას და ამ ლინკზე მოცემულ მასალას ყურადღებით და ბოლომდე გავეცნობი. ამჯერად კი აღმსარებელს უნდა ვუპასუხო, რადგან მისი ერთი პოსტი პასუხგაუცემელი დამრჩა.
(agmsarebeli. ციტატა): "1) დაკონკრეტებას აფხაზს მივანდობ. სრულად დადებს იმ ციტატებს, სადაც ჩვენი ეკლესია შეურაცხყოფილია მის(მურთაზ ჩახავას მიერ)".
კეთილი, საინტერესო იქნება. თუმცა ჩვენ რატომ უნდა ვაგოთ პასუხი ეპ. იონას სიტყვებზე არ გვესმის.
(agmsarebeli. ციტატა): "2)მეცნიერული წრეებისათვის დედანი უკვე დაგენილია და არ ღირს მის ავთენტურობაში ეჭვის შეტანა. 3)ეს განჩინება ვერ ამბობს მიზეზს, რომლის გამოც მხოლოდ ორი თითით უნდა გამოვისახავდეთ და დავსახავდეთ".
არ ვიცი "მეცნიერულ წრეებში" ვის გულისხმობთ: მარტო ქართველ მეცნიერებს თუ დანარჩენებსაც. ამ მხრივ მინდა გითხრათ, რომ დედნის დასადგენად საკმარისი არ გახლავთ მხოლოდ ერთი წმიდა მამის განმარტება, ან ერთი წმიდა მამის ერთი თარგმანი, თანაც მხოლოდ ერთ ენაზე (მაგ. ქართულად), საჭიროა მისი შეჯერება სხვა მონაცემებთან. ამ მხრივ კი იხატება ისეთი სურათი, რომელიც დედნის ავთენტურობაში ეჭვის შეტანის საფუძველს გვაძლევს.
ჯერ ერთი სადღეისოდ აღიარებულია, რომ წერილობითი მოწმობანი პირჯვრის წერის ფორმის შესახებ პირველქრისტეანულ წყაროებში ვიდრე IV საუკუნემდე (ჩათვლით) არ არსებობს. IV საუკუნიდან არსებობს მხოლოდ ვარაუდები იმის შესახებ, რომ პირჯვარს იწერდნენ ერთი თითით. მაგრამ ეს მხოლოდ ვარაუდებია და არა დაბეჯითებითი მოწმობები. ერთი თითით პირჯვრისწერის ფორმის არსებობა სავარაუდო და სათუოა იმიტომ, რომ არ გაგვაჩნია რაიმე ამის დამადასტურებელი უტყუარი მოწმობა. წმ. იოანე ოქროპირის სიტყვები დამარწმუნებლად რომ მიეჩნიათ მეცნიერებს, ცხადია, ეს საკითხი სათუოც არ იქნებოდა.
შემდეგ, პირჯვრისწერის შესახებ სხვადასხვაგვარად ასწავლიან ერთი და იმავე საუკუნის მამები. მაგ. თუ წმ. ოქროპირი ლაპარაკობს თითზე, ნეტ. თეოდორიტე, წმ. კირილე იერუსალიმელი კი თითებზე.
აი, რას წერს ნეტ. თეოდორიტე (დაახლ. 393 - 466) თავის განმარტებაში 143-ე ფსალმუნის სიტყვებზე:
"კურთხეულ არს უფალი ღმერთი ჩემი, რომელმან ასწავა ჴელთა ჩემთა ღუაწლი და თითთა ჩემთა - ბრძოლა" (ფსალმ. 143:1).
"ბაბილონიდან ახალდაბრუნებული იუდეველნი, რომელთაც არც იარაღი ჰქონდათ და არც გალავანი, ღმრთის შეწევნით, ძლევდნენ მტრის შემოსევას. ნათქვამი ჯეროვანია ჩვენთან მიმართებაშიც, რადგან ეშმაკის მძლავრებისგან გათავისუფლების შემდეგ ღმრთისგან ვართ განსწავლულნი როგორ ვაწარმოოთ ბრძოლა მტრის წინააღმდეგ, ანუ ხელით ვიღვაწოთ სიკეთის საქმნელად, ხოლო თითებით შუბლზე აღვიბეჭდოთ ბეჭედი ჯვარი".
რუსულ თარგმანში ასეა:
"Благословен Господь Бог мой, научаяй руце мои на ополчение, персты моя на брань. Едва возвратившись из Вавилона, не имея ни оружий и ограждений, с Божию помощию, Иудеи преодолевали нападавших врагов. Приличествует же сказанное и нам; потому что по освобождении от диавольскаго мучительства, научены мы Богом, как вести брань, делая руками правду, перстами полагая на челе печать креста".
საგულისხმოა, რომ ნეტ. თეოდორიტეს განმარტების მიხედვით ერთი თითით პირჯვრისწერა საერთოდ არ უნდა იგულისხმებოდეს ჯვრის გამოსახვის ქრისტეანულ ტრადიციაში, რადგან ფსალმუნი, რომელიც ქრისტეს შობამდე ბევრად ადრე დაიწერა, სწორედ "თითებზე" წინასწარმეტყველებს.
"თითებით" პირჯვრისწერას გვასწავლის წმ. კირილე იერუსალიმელიც, რომელიც ბრძანებს, რომ "თამამად უნდა აღვიბეჭდოთ თითებით ბეჭედი ჯვარი".
მეტიც, ცნობილი ათონელი მოსაგრე, თქვენი ეკლესიისთვის მეტად პატივსაცემი პიროვნება, ნიკოდიმოს მთაწმინდელი, რომელმაც თავიდან ბოლომდე განმარტა ბერძნული დიდი რჯულისკანონი ("პიდალიონი"), აცხადებს, რომ სწორედ ორი თითით (და არა თითით) პირჯვრისწერას გულისხმობდა წმ. ბასილი დიდი როდესაც ამბობდა: "მორწმუნეების მიერ ჯვრის სასწაულის გამოსახვა ჩვენი უფლის იესუ ქრისტეს სახელის მიმართ ვინ გვასწავლა წერილობით?" (წმ. ბასილი დიდის ნეტ. ამფილოქესადმი მიწერილი წიგნის ოცდამეშვიდე თავიდან სულიწმიდის შესახებ. "დიდი რჯულისკანონი". საქ. საეკლ. კალენდარი. 1987 წ. გვ. 429) (იხ. ამონაწერი "პიდალიონიდან". სამწუხაროდ მე არ ვიცი ბერძნული ენა, მაგრამ როგორც ვხვდები ეს განმარტება მოცემული უნდა იყოს ქვემოთ მოტანილ სურათზე 2-ე პარაგრაფში. შესაძლოა სხვა ადგილებშიც. სურ. იხ. ქვემოთ).
ორი თითით პირჯვრისწერაზე ლაპარაკობს წმ. პეტრე დამასკელიც (დაახლ. XII ს. მეორე ნახევარი).
წმ. იოანე მოსხი (დაახ. VII ს.) (არსებობს აზრი რომ იყო ქართველი) თავის "ლიმონარში" ("სამოთხე") აღწერს შემთხვევას, თუ როგორ გადაწერა ჯვარი ორი თითით ეპისკოპოსმა წყალში საწამლავგანზავებულ კათხას, შესხვა და "არა ევნო მას".
წმინდანი, რომლის ცხოვრებაც "ლიომონარშია" აღწერილი წმ. იოანე მოსხამდე ბევრად ადრე ცხოვრობდა (დაახლ. V-VI სს.).
განსაკუთრებით საინტერესოა ეროვნებით ბერძენის, რუსეთის ეკლესიის წმინდანის მაქსიმე ბერძენის (XV ს.) სწავლება ორი თითით პირჯვრისწერის შესახებ.
მაშ, როგორ უნდა მივიღოთ უაპელაციოდ წმ. იოანე ოქროპირის ქართული (ან სხვა თარგმანი), როდესაც თვით ბერძნები არაფერს ამბობენ ერთი თითით პირჯვრისწერის შესახებ და არც კი იმოწმებენ მას. ამ მხრივ საგულისხმოა ნიკონის მიერ აღმოსავლეთში წარგზავნილი ემისრის, არსენ სუხანოვის ნაშრომი "დავა ბერძნებთან სარწმუნოების შესახებ", სადაც მას დავაც კი გაუმართავს ბერძენ ეპისკოპოსებთან, რომლებსაც წმ. იოანე ოქროპირის თქვენს მიერ დამოწმებული თხზულება გამოუტანიათ იმის საჩვენებლად, რომ წმ. მამა თითებით პირჯვრისწერას ასწავლიდა, მაგრამ, როგორც არსენ სუხანოვი ამბობს, იქ არც ერთ თითზე და არც რაიმე წყობაზე არაფერი ყოფილა ნათქვამი.
ამდენად, ნუ ამოვიჩემებთ მხოლოდ ერთ წყაროს, რომლის სხვადასხვა რედაქციები არსებობს, სადაც ჩვენთვის საინტერესო ადგილი გადმოცეულია სხვადასხვანაირად, ზოგან "თითი" წერია და ზოგან კი "თითები". მაგალითად, წმ. იოანე ოქროპირის ჰომილიათა ძველსლავურ ხელნაწერში რომელსაც ეწოდება "Златоструй" ("ოქროს წყარო" (?) ) სიტყვა "თითი" მოცემულია მრავლობით რიცხვში.
ღირ. ბიკენტი ლირინელის სიტყვებით რომ ვთქვათ, ჩვენ ასეთ შემთხვევაში უნდა მივმართოთ ეკლესიის კონსენსუსს. ხოლო ეკლესიის გადმოცემა და ისტორია მხარს უჭერს სწორედ ორ და არა ერთ ან სამ თითს.
მითუმეტეს, რომ ეკლესიამ ორი თითით პირჯვრისწერის წესი დაამტკიცა კრებითი დადგენილებებით, შეიტანა ის კურთხევანებში და სავალდებულოდ გახადა მთელი ეკლესიისთვის. მეტიც, ბერძნულ ფორმულაში, რომელიც ქართულად და სლავურად ერთნაირად არის თარგმნილი, ორი თითით პირჯვრისწერის გადმოცემა, სწავლება განეკუთვნება თვით ქრისტეს ("ვინცა ვინ არა დასწერდეს ჯუარსა, ვითარ ეგრე ქრისტეცა, - შეჩუენება" (არს. იყალთ. "დოგმატიკონი". იხ. აგრეთვე მოსკოვის 1551 წ. "ასმუხლიანი კრების" დადგენილება ორი თითით პირჯვრისწერის შესახებ); ეს წესი სავალდებულო იყო მთელი ეკლესიისთვის, მას იცავდა კონსტანტინოპოლის საპატრიარქო სომეხ და იაკობიტ მონოფიზიტებთან პოლემიკისას, რაც დეტალურად აქვთ აღწერილი რუს მეცნიერებს პროფ. კაპტერევს და პროფ. გოლუბინსკის.
როდესაც ერთი თითით პირჯვრისწერის ჰიპოთეზას განვიხილავთ, აუცილებლად უნდა შევნიშნოთ, რომ ის არის მეტად არასრულყოფილი და საეჭვო. წმ. იოანე ოქროპირის ხსენებული ჰომილიის თარგმნისას, რასაც ეფუძნებიან კიდევაც ჩვენი ოპონენტები პირჯვრისწერის საკითხის განხილვისას, მთარგმნელები სხვადასხვაგვარ და ურთიერთგამომრიცხავ ვერსიებს გვთავაზობენ. მაგალითად, ცნობილი მღვდელმსახური, ღვთისმეტყველების მაგისტრი, მღვდელი გრიგოლ დიაჩენკო წმ. იოანე ოქროპირის სიტყვებს თარგმნის ასე: "არა მხოლოდ თითებით გვმართებს ჯვრის გამოსახვა" (Дьяченко. Уроки и примеры христианской надежды. 1894. С. 318). (სავარაუდოდ ამ წყაროდან არის თარგმნილი არჩილ მინდიაშვილის გამოცემაც, სადაც წერია: "... ძვირფას საფასურში ჯვარს გულისხმობს, და არა უბრალოდ თითებით უნდა გამოისახო, არამედ ამას წინ უნდა უძღოდეს გულითადი განწყობა და სრული რწმენა" (იოანე ოქროპირი. საუბრები. წიგნი პირველი. თბილისი. 2010 წ. გვ. 172).
მაშ, როგორ შეგვიძლია უარვყოთ ამდენი მოწმობა და მხოლოდ ერთ წყაროს დავეყრდნოთ, რომლის სასარგებლოდ არ მეტყველებენ არც დანარჩენი წმიდა მამები, არც საეკლესიო პრაქტიკა და არც საეკლესიო კრებები. რომლის დამკვიდრება არ უბრძანებია არც ერთ კურთხევანს და არასოდეს ყოფილა ეკლესიის საყოველთაო პრაქტიკაში მიღებული?!
X-ე საუკუნეში გაქრისტეანებულ რუსეთს ბერძნებმა სწორედ პირჯვრისწერის ეს წესი ასწავლეს, რომელსაც მთელი წმიდა რუსეთი (ვგულისხმობ რუს წმინდანებს და რუსეთის მართლმადიდებლურ ეკლესიას) ნიკონ პატრიარქამდე წმიდად და უცვლელად იცავდა, სანამ ავანტიურისტმა ბერძნებმა, გალათინებულმა და ფარულმა იეზუტებმა არ წააქეზეს და შეაცვლევინეს მას უძველესი წესი უცნობი, სამთითიანი წყობით.
და ბოლოს, იმ შემთხვევაშიც კი, თუკი დავუშვებთ, რომ წმ. იოანე ოქროპირს თავის ჰომილიაში ნახსენები აქვს "თითი" და არა "თითები", გაუგებარია, რა კონტექსტში გსურთ ამ გარემოების გამოყენება. რამდენადაც მე ვიცი, თქვენ არ გეეჭვებათ ორი თითით პირჯვრისწერის მართლმადიდებლურობა, მაშ რაშია საქმე? როგორ გსურთ ერთი თითით პირჯვრისწერის წესი დაუკავშიროთ სამ თითს და გაამართლოთ ეს უკანასკნელი?
(agmsarebeli. ციტატა): "3) ეს განჩინება ვერ ამბობს მიზეზს, რომლის გამოც მხოლოდ ორი თითით უნდა გამოვისახავდეთ და დავსახავდეთ ჯვარს. ვერც იმას, რომ ვინც მანამდე ერთი თითით აკეთებდა ამას ის შეჩვენებულია. მით უფრო იმას, რომ არ შეიძლება სამი თითით აღსრულება".
მიზეზი თავისთავად იგულისხმება განჩინებაში: "ვინცა ვინ არა დასწერდეს ჯუარსა ორითა თითითა, ვითარ ეგრე ქრისტეცა, შეჩუენება". (სლავ. "Аще кто не знаменается двема персты, яко же и Христос, да будет проклят" (Стоглав, гл.31). ვფიქრობთ, გასაგები უნდა იყოს, რომ როდესაც ეკლესია ღებულობს ამკრძალავ კანონს, უთითებს სწორ გადმოცემას და კრძალავს არასწორს. ამ კანონშიც აკრძალულია ყოველგვარი პირჯვრისწერა (და კურთხევის გაცემა) და დამკვიდრებულია მხოლოდ მისი სწორი და ერთადერთი ფორმა - ორთითიანი წყობა.
ასევე გასაგები უნდა იყოს, რომ კანონებში მამებს არასოდეს მიუჩნევიათ საჭიროთ დეტალურად გადმოეცათ ყველა ის დარღვევა, რომელიც არსებობდა წარსულში, იყო აწმყოში ან იქნებოდა მომავალში და სათითაოდ გადაეცათ ის ანათემისთვის, არამედ ყოველთვის გვაძლევდნენ სწორ, მართებულ, მართლმადიდებლურ სწავლებას მოცემულ საგანზე და იგულისხმებოდა, რომ აკრძალული იყო მისგან განსხვავებული სწავლებანი. ამის დასადასტურებლად შეგვიძლია მოვიტანოთ უამრავი მაგალითი. ამიტომაც, ორი თითით პირჯვრისწერის დამამტკიცებელი ანათემატიზმა, გამორიცხავს ყველა სხვა დანარჩენ ფორმას. ეკლესიის ამ კანონის გაუქმება (თანაც მისი ვითომცდა "მწვალებლურობის" მომიზეზებით) არის მძიმე საეკლესიო დანაშაული. სამი თითით პირჯვრისწერა ისე დამკვიდრდა აღმოსავლეთში, რომ მათ უბრალოდ მიივიწყეს ეს განწესება და დაამკვიდრეს უცხო ჩვეულება, რომელსაც არცერთი წმიდა მამა არ გვასწავლის.
ბოლოს და ბოლოს, თუ ოქროპირი ან რომელიმე წმ. მამა ასწავლის ერთ თითზე, სამ თითზე არცერთი წმიდა მამა არ ასწავლის (ყოველ შემთხვევაში, ჩვენთვის ეს უცნობია).
წიგნში "ეკლესია - სძალი უფლისა" ედ. ჭელიძე წერს: "წმ. ბასილი დიდის ძმას, წმ. გრიგოლ ნოსელს, რომელსაც უწოდებდნენ "ქრისტეს ეკლესიის სამკაულს", დაწერილი აქვს ეპიტაფიური ენკომია, რომელიც მიძღვნილია წმიდა მამის მელეტი ანტიოქელისადმი. ამ შრომაში ერთგან წმ. გრიგოლ ნოსელი ახსენებს ახალგარდაცვლილი მამის მარჯვენა ხელს და ამბობს (მოგვაქვს წმ. გიორგი მთაწმინდელის თარგმანი): "სადა არს საწადელი იგი მარჯუენე მისი, რომელი კურთხევასა მას პირისასა სასურველთა მათ თითთა თვისთა ჯუარისწერითა დაჰბეჭდვიდა" (ხელნ. A - 55, XII ს., 319 ვ). როგორც ვხედავთ, - აგრძელებს ედ. ჭელიძე, - წმ. გრიგოლ ნოსელის უწყებით წმ. მელეტი ანტიოქელი პირისმიერ კურთხევას (ე. ი. პირით წარმოთქმულ კურთხევის ფორმულას) თითთამიერი ჯვრის გარდასახვით სრულყოფდა".
მოტანილი ციტატიდან ჩვენთვის ამჯერად საინტერესოა ის ფაქტი, რომ წმ. მელეტი კურთხევას გასცემდა "თითთა თვისთა ჯუარისწერით", მაშ, სად დაიკარგა აქ ერთი თითით ჯვრის გამოსახვის ჩვეულება, თუკი ორი თითით და მით უმეტეს სამით ჯვრის დაწერა გვიან საუკუნეებში შემოვიდა და როგორც თქვენ ირწმუნებით, ბ-ნო აღმსარებელო, წმ. იოანე ოქროპირი ერთი თითით პირჯვრისწერას ასწავლიდა? აქ ორი წმიდა მამის მოწმობა ერთდროულად არის მოცემული იმის თაობაზედ, რომ IV საუკუნეში, ანუ წმ. იოანე ოქროპირის პერიოდში, წმ. მელეტი და წმ. გრიგოლ ნოსელი ასწავლიდნენ თითებით (და არა თითით) პირჯვრისწერას.
თქვენს მიერ მოტანილი მოწმობის აუთენტიკურობას ეს ფაქტები კიდევ უფრო საეჭვოს ხდის.
ჩვენ არ ვიქნებით კატეგორიულნი და არ ვიტყვით, რომ ისინი ვინც სამი თითით იწერენ პირჯვარს არიან მწვალებლები (მითუმეტეს ვიცით, თქვენ სავსებით მართლმადიდებლურად გიპყრიათ წმ. სამების დოგმატი), მაგრამ ვიტყვით, რომ სამი თითით პირჯვრისწერა არის არაზუსტი, უცნობი გადმოცემა, რომელიც ვერ შეედრება ძველ, ორთითიან წყობას და საჭიროა ნელ-ნელა, სამი თითიდან ორთითიანი პირჯვრისწერის ტრადიციაზე გადასვლა.
(agmsarebeli. ციტატა): "ვერც იმას, რომ ვინც მანამდე ერთი თითით აკეთებდა ამას ის შეჩვენებულია".
ისტორიულად ცნობილია, რომ ორი თითით პირჯვრისწერის დამამტკიცებელი ანათემატიზმა, სწორედ ერთი თითით პირჯვრისწერის (ან სხვა ნებისმიერი წესის, რომელიც კი შეიძლება მწვალებლებმა მოიფიქრონ) წინააღმდეგ იყო მიღებული. ასე იწერდნენ პირჯვარს მონოფიზიტები, რომლებიც ქრისტეში მხოლოდ ერთ ბუნებას აღიარებდნენ და ამტკიცებდნენ, რომ მაცხოვარში ღვთიურმა ბუნებამ შთანთქა კაცობრივი და ჯვარცმულად ღმერთს აცხადებდნენ. სამწმიდაო ლოცვაში ("წმიდაო ღმერთო, წმიდაო ძლიერო, წმიდაო უკვდავო, შეგვიწყალენ ჩვენ") სიტყვების "რომელი ჯვარს ეცვი ჩვენთვის" მიმატებით, გამოიხატებოდა იგივე მწვალებლური სწავლება ღმრთის ჯვარცმის შესახებ.
(agmsarebeli. ციტატა): "მით უფრო იმას, რომ არ შეიძლება სამი თითით აღსრულება".
თუკი კანონი ანათემით შეაჩვენებს ყველას ვინც პირჯვარს ორი თითით არ გადაიწერს, ცხადია, იმ ადამიანებსაც გულისხმობს, რომელთა პირჯვრისწერის წესი კანონით დამტკიცებულისგან განსხვავებული იქნება. სამი თითით პირჯვრისწერა კი ამგვარ კატეგორიაში შედის.
(agmsarebeli. ციტატა): "4) და რომ არ ირღვევა სამი თითით არც ყოვლადწმინდა სამების და არც მაცხოვრის განკაცების დოგმატი, ეს ადვილი დასამტკიცებელია ლოგიკური მაგალითის საფუძველზე. აღარაფერს ვამბობ საეკლესიო სწავლებაზე".
ირღვევა! აქ საინტერესოა აღინიშნოს, რომ ის თანამედროვე განმარტება (რომლის მიხედვითაც, ქრისტეს ორბუნებოვნება მოკეცილ ორ თითშია აღიარებული) საკმაოდ გვიან დამკვიდრდა, ძველმოწესეებთან გააფთრებული პოლემიკის შემდეგ. თავიდან, როგორც ეს 1667 წლის კრების აქტებიდან და XVII საუკუნის რეფორმის სხვა მასალებიდანაც ჩანს, რეფორმატორები ორ თითს იმიტომ კეცავდნენ, რომ მაში არაფერს მოიაზრებდნენ. პირჯვრისწერაში მთავარი და ერთადერთი გამომხატველი იყო სამი თითი.
რაც შეეხება დარღვევას, ჩვენი მხრიდან ამ საგანზე საკმაოდ დაიწერა თქვენს ფორუმში, თემაზე: "პირჯვრისწერის მიმართულება". აქ კი მოკლედ ვიტყვით, რომ სიმბოლური აღსარება, ანუ სიმბოლოების საღვთისმეტყველო დატვირთვა პირჯვრისწერაში მოდის არა მარტო თითების განლაგებაზე, არამედ მიმართულებაზეც და სხეულის ნაწილებზეც, რომელთაც ეს თითები ედება. ზემოდან ქვემოთ მოძრაობა, მიანიშნებს ქრისტეს ზეციდან გარდამოსვლაზე, "ცის მოდრეკაზე", როგორც ფსალმუნთმგალობელი ბრძანებს; ქვემოდან მარჯვენა მხარეს ამაღლება, ქრისტეს მკვდრეთით აღდგომას და მის ამაღლებასა და მამის მარჯვენით ჯდომას მიანიშნებს, ხოლო მარცხენა მხარეს გადატანა საუკუნო სამსჯავროს, სადაც ცოდვილნი დადგებიან ქრისტეს მარცხნივ, რომლისგან დაცვასა და შეწყალებას უფალს ყოველ ლოცვაში ვევედრებით.
ასე, რომ ზემოდან ქვემოთ, თავიდან ჭიპამდე, ქვემოდან ზემოთ მარჯვენა მხარზე, და შემდეგ მარცხენაზე, ქრისტეს მიერ ზეცის მოდრეკის ("რომელიც, გარდამოხდა ზეცით" - მრწამსი), ყოვლადწმიდა ღვთისმშობელში განკაცების, ჯვარცმის, მკვდრეთით აღდგომის, ამაღლების, მამის მარჯვენით ჯდომის და მეორედ მოსვლის ჟამს მკვდრეთით აღმდგარ ცოდვილ და მართალ მიცვალებულთა განსჯას მოასწავებს. ეს კი, როგორც სხეულის ნაწილების სიმბოლიკით, რომელსაც თითები ედება, და თვით პირჯვრისწერის მოძრაობით, ყველაზე უკეთ გამოიხატება ორი თითით, რომელიც არის კაცობრიობის ცოდვის წყევისგან გამომსყიდველი ღმერთკაცის აღსარების სიმბოლო.
პატივისცემით: "ძველმართლმადიდებელი".
ამონაწერი "პიდალიონიდან"
P. S. როგორც ცნობილია "δακτύλω" ძველბერძნულში ორობით რიცხვს გამოხატავს. არა მხოლობით, არა მრავლობით, არამედ ორობითს.
ედ. ჭელიძე თავის წიგნში "ეკლესია - სძალი უფლისა" განმარტავს, რომ "ბერძნულ ენას, განსხვავებით ქართულ-რუსულისაგან, აქვს სამი რიცხვი: მხოლობითი, ორობითი და მრავლობითი (ორზე მეტი)... ბერძნული სიტყვა τούς δακτύλους ნიშნავს ორზე მეტს. წმ. გრიგოლ ნოსელს რომ ორი თითით ჯვრის გარდასახვა ეგულისხმა, მის ტექსტში გვექნებოდა არა τούς δακτύλους ("ტუს დაკტიულუს"), არამედ τῳ δακτύλῳ ("ტო დაქტიულო")" (ედ. ჭელიძე. "ეკლესია - სძალი უფლისა", თბილისი. 1990 წ. გვ. 219). მხოლობით რიცხვში "თითი", ბ-ნ ჭელიძის განმარტებით იწერება ასე: τό δάκτύλον.
მაგრამ, მიუხედავად ამისა, ყველგან, სადაც კი გვხვდება სიტყვა "ტო დაქტიულო", რატომღაც თარგმნიან "თითად". მაგალითად: "έν δακτύλω θεού" ("ღმრთის თითით").
რის საფუძველზე აკეთებენ ასე თუკი ეს სიტყვა არის ორობითი? ალბათ იმიტომ, რომ გაამართლონ თეორია იმის შესახებ, თითქოსდა თავიდან იყო ერთი თითით პირჯვრისწერა, შემდეგ ორი თითით, ბოლოს კი ყოველივე ტრანსფორმირდა "ყველაზე სრულყოფილ" სამთითიან პირჯვრისწერაში (საგულისხმოა, რომ დღეს სიტყვას "დაქტიულო" თარგმნიან მრავლობით რიცხვში).
შეიძლება მოგვიგონ, რომ სიტყვის ბოლოში მდებარე ასო "ომეგას" ქვემოთ გააჩნია სტროფსქვედა მახვილი, რომელსაც იყენებენ მხოლობითი რიცხვის მიცემით ბრუნვაში. ასე, რომ სიტყვა "დაქტიულო", სადაც ბოლო ასო ომეგა ასეთი მახვილით არის გამოსახული ნიშნავს ერთ თითს (თუმცა ედ. ჭელიძის მიხედვით არის პირიქით, "დაქტიულო" ამგვარი ომეგით ყოველთვის ნიშნავს ორ თითს).
მაგრამ წმ. იოანე ოქროპირის ჰომილიის ორიგინალში ომეგას არ გააჩნია სტროფსქვედა მახვილი, რის გამოც მრავალ თარგმანში ის მრავლობით რიცხვშია გადათარგმნილი და არა მხოლობითში. მაგ. ინგლისურ თარგმანში წერია: "Since not merely by the fingers ought one to engrave it, but before this by the purpose of the heart with much faith".
ამრიგად, "დაკტიულო" ყოველთვის ორ თითს ნიშნავს, მაგრამ თურმე ერთ პატარა მახვილზე ყოფილა დამოკიდებული სიტყვას მხოლობით რიცხვში წავიკითხავთ თუ მრავლობითში.
უნდა შევნიშნოთ, რომ ხელნაწერ ბიზანტიურ წიგნებში სტრიქონზედა და სტრიქონქვედა (დიაკტრიტიკული) ნიშნები ხშირად არ ისმებოდა. ამიტომაც, ევროპელები, როდესაც ბერძნულ ტექსტებს თარგმნიდნენ და ხედავდნენ სიტყვას τω δακτυλω, არასწორად, მიცემით ბრუნვაში მდგომ მხოლობით რიცხვად აღიქვამდნენ მას როგორც მხოლობითი რიცხვის მიცემით ბრუნვას. ევროპული თარგმანების ყველა ვარიანტში, სადაც მოცემულია მხოლობითი რიცხვი ასე თუ ისე მომდინარეობს XVIII ს. პარიზული გამოცემიდან (მ. შ. ჟაკ მინის "პატროლოგიაც"). როდესაც, XX ს. პირველ ნახევარში ორიგინალური ბერძნული ტექსტების ახალი თარგმანები დაიწყეს - ეს სიტყვები მრავლობით რიცხვში დააყენეს. რუსეთში, სხვათა შორის, ამგვარ თარგმანებზე უთითებს ფ. მელნიკოვი. მაგრამ, დღემდე, რატომღაც, იყენებენ არა ორიგინალის, არამედ მინის გამოცემათა თარგმანებს.
ამის დასტურია სწორედ ახალმოწესე მღვდლის, გ. დიაჩენკოს მიერ ჯერ კიდევ XIX ს. მიწურულს, ორიგინალიდან თარგმნილი ტექსტი, სადაც გვაქვს: "არა უბრალოდ თითებით უნდა გამოისახო ჯვარი..." (Григорий Дьяченко. Магистр богословия. Уроки и примеры христианской надежды. 1894. С. 318). სავარაუდოდ, სწორედ მისი თარგმანიდან თარგმნა უკვე ქართულად არჩილ მინდიაშვილმა წმ. იოანე ოქროპირის ქადაგებანი, რომლის მიხედვითაც მოგვყავს ჩვენს ეს ადგილი.
აი, რა არის მიზეზი იმისა, რომ ზოგ თარგმანში გვაქვს მხოლობითი (ბერძნული დიაკრიტიკული ნიშნების გაუთვალისწინებლობის შედეგი), ზოგში კი მრავლობითი. არადა უნდა იყოს ორობითი.
სხვათა შორის, მრავლობით რიცხვშია გადათარგმნილი წმ. იოანე ოქროპირის ხსენებული ჰომილია ინგლისურ ენაზეც: "Since not merely by the fingers ought one to engrave it, but before this by the purpose of the heart with much faith..."
http://books.google.com/books?id=StUng577-...th%22.&f=false.
აი, მთლიანად ეს ტექსტი: "Therefore, let no man therefore be ashamed of the honored symbols of our salvation, and of the chiefest of all good things, whereby we even live, and whereby we are; but as a crown, so let us bear about the cross of Christ. Yea, for by it all things are wrought, that are wrought among us. Whether one is to be new-born, the cross is there; or to be nourished with that mystical food, or to be ordained, or to do anything else, everywhere our symbol of victory is present. Therefore, both on house and walls, and windows, and upon our forehead, and upon our mind, we inscribe it with much care. For of the salvation wrought for us, and of our common freedom, and the goodness of our Lord, this is the sign…When therefore though signest thyself, think of the purpose of the cross, and quench anger, and all the other passions. when thou signest thyself, fill thy forehead with all courage, make thy soul free…Since not merely by the fingers ought one to engrave it, but before this by the purpose of the heart with much faith…For if we, on seeing the places in which criminals are beheaded, shudder; think what the devil must endure, seeing the weapon, whereby Christ put an end to all his power, and cut of the head of the dragon…let us with a clear voice, shouting both loud and high, cry out and say, that the cross is our glory, and the sum of all our blessings, and our confidence, and all our crown.
Saint John Chrysostom, Homily LIV, The Gospel of Saint Matthew XIV. 13., On the power of the Cross and the Sign of the Cross."
(აქვე უნდა ითქვას, რომ არსებობს ტექსტები "ერთთიანი" ვარიაციით).
მათეს სახარებაზე წმ. იოანე ოქროპირის ჰომილიის ორიგინალში, წერია: "Οὐδὲ γὰρ ἁπλῶς τὡ δακτύλω ἐγχαράττειν αὐτὸν δεῖ, ἀλλὰ πρότερον τῇ προαιρέσει μετὰ πολλῆς τῆς πίστεως..." (თუ ეს ორიგინალი არ არის იქნებ თქვენ მოგვაწოდოთ).
წესით ეს ადგილი უნდა გავიგოთ როგორც ორი თითი, რადგან ბ-ნი ედ. ჭელიძე ასე გვასწავლის.
ცნობილია, რომ ბ-ნი ედ. ჭელიძე არის ძველბერძნული ენის ერთ-ერთი საუკეთესო მცოდნე. მისი ეს დაბეჯითებითი მსჯელობა, თუ როგორ უნდა გამოითქვას ძველბერძნულად ერთი, ორი ან სამი (მრავლობითი) თითი, ჩვენ, ძველბერძნული ენის არმცოდნეებს დაგვეხმარება იმის გარკვევასა და დამტკიცებაში, რომ ახალმოწესე მთარგმნელები ძალზე ხშირად მეტად არაზუსტად თარგმნიან წმ. მამათა ცხოვრებიდან იმ ადგილებს, რომლებიც ჯვრის გამოსახვასთან და თითების წყობასთან არის დაკავშირებული. ედ. ჭელიძის მსჯელობაც იმიტომ დავიმოწმეთ, რომ ცხადი უნდა გახდეს ნეტ. თეოდორიტეს მიერ აღწერილ შემთხვევაში, როდესაც წმ. ივლიანემ გველს გადაწერა ჯვარი და ჯვრის ძალით სული გააცხობინა, ეს ქმნა არა ერთი, არამედ ორი თითით.
ნეტარი თეოდორიტე (რომელსაც იმოწმებს პროფ. კაპტერევი) თავის თხზულებაში: "ღმრთისმოყვარეთა ისტორია" წმ. ივლიანეს ცხოვრებაში გვიყვება თუ როგორ გადაწერა ჯვრის ნიში თითით ამ წმინდანმა მის წინააღმდეგ აღმართულ გველს და მოკლა იგი.
"…ეს ცხოველი თავს დამესხა, - ჰყვება წმინდანი, - და პირი გააღო, რათა ჩავეყლაპე მაშინ, გამოვსახე რა თითით ჯვრის ნიში (უფრო ზუსტად: გამოვავლინე თითით ძლევის ნიშანი" (რუსულად: "...я же, начертав перстом знамение креста)" მოვუწოდე ღმრთის სახელს, განვაგდე ჩემგან ყოველი შიში და ვიხილე თუ როგორ დაეცა უსულოდ გველეშაპი" и ("...призвав имя Божие, отогнал от себя всякий страх и увидел, что зверь тотчас же пал на землю бездыханным"/ Блаж. Феодорит Кирский. История боголюбцев, изд. "паломник", 1996 г., стр. 157. Комментарий, стр. 312, ком.: 41).
პატროლოგ ა. სიდოროვს, ხსენებულ გამოცემაში მოცემული აქვს საკუთარი კომენტარი და ჩვენთვის საინტერესო ადგილის ძველბერძნული ტექსტი. ა. სიდოროვის მოწმობიდან ჩანს, რომ დედანში გვაქვს არა "ტო დაქტიულონ", არამედ "ტო დაქტიულო", რომელიც, ბ-ნ ედ. ჭელიძის მოწმობით, ყოველთვის აღნიშნავს ორ თითს.
პატივისცემით: "ძველმართლმადიდებელი".
afxazi: ძველმართლმადიდებელო შენს ნაწერში უამრავი ხარვეზია. მცირედით მოგვიანებით პირჯვრის შესახებც დავდებ სტატიას.
ჩემდა სამწუხაროდ ერთიდაიგივე ნაწერებს გაზეპირებულად ატრიალებთ წაღმა უკუღმა, ისე რომ მე მგონი არც კი გესმით რა წერია შიგნით. ამაში მე ღრმად დავრწმუნდი იგივე ნათლობის საკითხთან დაკავშირებით. დავრწმუნდი აგრეთვე იმაშიც, რომ საერთოდ არა გაქვთ წაკითხული ბატონი ედიშერის ნაშრომი, საიდანაც მხოლოდ კონტექსტიდან მოწყვეტილი ციტატებია მოტანილი გარკვეულ პირთაგან და სწორედ ამ ციტატებს ეყრდნობით. სრულად კი, როგორც ვთქვი, არ გაქვთ წაკითხული რა წერია იმ წიგნში.
ამასთან ერთი საკითხიცაა. ძველმართლმადიდებელთა მხრიდან როდესაც ამა თუ იმ ციტატის დამოწმება ხდება, ეს ხდება ან გაურკვეველი თარგმანიდან, ანდა მაქსიმუმ რუსულიდან. აი ეს კი მნიშვნელოვნად აფერხებს საუბარს.
(ძველმართლმადიდებელი. ციტატა): "სადა არს საწადელი იგი მარჯუენე მისი, რომელი კურთხევასა მას პირისასა სასურველთა მათ თითთა თვისთა ჯუარისწერითა დაჰბეჭდვიდა" (ხელნ. A - 55, XII ს., 319 ვ). როგორც ვხედავთ, - აგრძელებს ედ. ჭელიძე, - წმ. გრიგოლ ნოსელის უწყებით წმ. მელეტი ანტიოქელი პირისმიერ კურთხევას (ე. ი. პირით წარმოთქმულ კურთხევის ფორმულას) თითთამიერი ჯვრის გარდასახვით სრულყოფდა. მოტანილი ციტატიდან ჩვენთვის ამჯერად საინტერესოა ის ფაქტი, რომ წმ. მელეტი კურთხევას გასცემდა "თითთა თვისთა ჯუარისწერით", მაშ, სად დაიკარგა აქ ერთი თითით ჯვრის გამოსახვის ჩვეულება, თუკი ორი თითით და მით უმეტეს სამით ჯვრის დაწერა გვიან საუკუნეებში შემოვიდა და როგორც თქვენ ირწმუნებით, ბ-ნო აღმსარებელო, წმ. იოანე ოქროპირი ერთი თითით პირჯვრისწერას ასწავლიდა? აქ ორი წმიდა მამის მოწმობა ერთდროულად არის მოცემული იმის თაობაზედ, რომ IV საუკუნეში, ანუ წმ. იოანე ოქროპირის პერიოდში, წმ. მელეტი და წმ. გრიგოლ ნოსელი ასწავლიდნენ თითებით (და არა თითით) პირჯვრისწერას.
ბერძნულში გაკვეთილების ჩატარებას იქნებ მართლა გენახათ რა წერია იმ წიგნში. წიგნში საუბარია კურთხევის გაცემის ფორმაზე და არა საკუთარ თავზე პირჯვრის გადაწერაზე. ფაქტია, რომ გრიგოლის მიერ თქმული "თითთა" დგას მრავლობით ფორმაში, რაც ორზე მეტს გულისხმობს (შეგიძლიათ ორიგინალიც დაიმოწმოთ და ბატონი ედიშერის ბერძნული ენის მხოლოდბითი, ორობითი და მრავლობითი რიცხვის შესახებ თქმული ამ მხრივაც გამოიყენოთ).
(ძველმართლმადიდებელი. ციტატა): "ორი თითით პირჯვრისწერის დამამტკიცებელი ანათემატიზმა, გამორიცხავს ყველა სხვა დანარჩენ ფორმას".
ეს არის აბსურდი. მე ვფიქრობ, რომ ეს ფრაზაც გაზეპირებული გაქვთ, ვიღაცისგან გაქვთ გაგებული და იმეორებთ. დარწმუნებული ვარ, რომ აქ წარმოდგენილი ვითომ წყაროები არ გაქვთ საკუთარი თვალით ნანახი.
სხვაზე აქ ვერარაფერს ვიტყვი. როგორც ვთქვი დავდებ სტატიას და ის გასცემს პასუხს ყველაფერს.
მეგობარი, თუ მეგობრებო, იქნებ ორიგინალის დონეზე ვისაუბროთ. როდესაც ძველობას აწვებით, ეს ძველი უნდა იყოს ძველბერძნული და არა თანამედროვე რუსული. უნდა იყოს "სჯულის კანონი" და 7 მსოფლიო საეკლესიო კრება და არა ადგილობრივი, რომელსაც თუ მსოფლიო კრებისგან არ აქვს სანქცია არ არის საყოველთაო მნიშვნელობის.
ხო ერთს დავამატებდი. მეგობრული რჩევა მინდა მივცე ძლვერმართლმადიდებელის ნიკის ქვეშ მყოფ წევრებს, რომ უშუალოდ თვითონ ეცადნონ საკითხში გარკვევას (მე მაინც ვფიქრობ, რომ გაურკვევლად არიან) და არა დაკოპირებული სტატიებით აწარმოონ პოლემიკა.
უკანასკნელ პოსტში ქართული "თითის" ბერძნული ადეკვატი იყო წარმოდგენილი, უფრო სწორედ მის შესახებ იყო საუბარი. მე წავიკითხე ბატონი ედიშერის კომენტარი ამ სიტყვის სხვადასხვა დროში მდგომობის შესახებ და ცოტა გაკვირვებული დავრჩი. მაშინ როცა ის მთელ წინარე სტატიაში τὡ δακτύλω-ს თარგმნის, როგორც "თითი", ბოლოს ამბობს, რომ ეს სიტყვა ამ ფორმით "ორობით" ფორმაში დგას (რაც აიტაცეთ თქვენ). შესაძლოა აქ მექანიკური ცთომილება იყოს, ან სრულიად სხვა რამ იგულისხმებოდეს, აუცილებელია კონტექსტის სრულად განხილვაც. საბედნიეროდ მაქვს საშუალება ედიშერთან შეხვედრისა და მას ვკითხავ ამის შესახებ.
ხოლო რაც შეეხება ამ სიტყვას აი სახარებისეული მოწმობა: "ხოლო ესე თქუეს და გამოსცდიდეს მას, რაჲთა აქუნდეს შესმენად მისა, ხოლო იესუ ქუეყანად დადრკა და თითითა ქუეყანასა წერდა და არარას ეტყოდა" (იოანე 8,6)
"τοῦτο δὲ ἔλεγον πειράζοντες αὐτόν, ἵνα ἔχωσιν κατηγορεῖν αὐτοῦ. ὁ δὲ Ἰησοῦς κάτω κύψας τῷ δακτύλῳ κατέγραφεν εἰς τὴν γῆν".
ასე რომ ასე მარტივად ნუ განვიხილავთ.
ძველმართლმადიდებელი (afxazi. ციტატა): "შენს ნაწერში უამრავი ხარვეზია. მცირედით მოგვიანებით პირჯვრის შესახებც დავდებ სტატიას".
ბ-ნო აფხაზ, ხარვეზებს არავინ გამორიცხავს. ხარვეზი იქ არ არის, სადაც არ აზროვნებენ და არ მსჯელობენ. ისე, უკეთესი იქნებოდა ჩვენი ხარვეზები მიგენიშნებინათ თორემ, აბსტრაქციული მსჯელობა მაინცა და მაინც დამარწმუნებელი ვერ გახლავთ.
(afxazi. ციტატა): "ჩემდა სამწუხაროდ ერთი და იგივე ნაწერებს გაზეპირებულად ატრიალებთ წაღმა უკუღმა, ისე რომ მე მგონი არც კი გესმით რა წერია შიგნით. ამაში მე ღრმად დავრწმუნდი იგივე ნათლობის საკითხთან დაკავშირებით. დავრწმუნდი აგრეთვე იმაშიც, რომ საერთოდ არა გაქვთ წაკითხული ბატონი ედიშერის ნაშრომი, საიდანაც მხოლოდ კონტექსტიდან მოწყვეტილი ციტატებია მოტანილი გარკვეულ პირთაგან და სწორედ ამ ციტატებს ეყრდნობით. სრულად კი, როგორც ვთქვი, არ გაქვთ წაკითხული რა წერია იმ წიგნში".
ბ-ნო აფხაზ, რამდენადაც ვაკვირდები თქვენს "ძველმართლმადიდებელთან" პოლემიკას, ყოველთვის გაღიზიანებული მსჯელობთ. ცხადია, თქვენ შეგიძლიათ ჩვენზე წეროთ რაც გსურთ, გააკეთოთ დასკვნები, მაგრამ მჯერა, როგორც განსწავლულ ადამიანს გესმით, რომ ეს დასკვნები, როგორც პოლემიკაში მონაწილე სუბიექტისა, ვერასოდეს იქნება დამაჯერებელი კონკრეტული მტკიცებულებების გარეშე. მე არ დავიწყებ თქვენთან დავას იმის შესახებ რა მესმის და რა არა, ეს მკითხველმა უნდა განსაჯოს, მაგრამ ნამდვილად უფრო სასიამოვნო იქნებოდა ცოტაოდენი რბილი ტონი და უფრო თავშეკავებული დამოკიდებულება. ჩვენ კონტექსტიდან მოწყვეტით არ დაგვიმოწმებია არცერთი ადგილი ბ-ნი ედიშერ ჭელიძის წიგნიდან, და მისი ნაშრომიც სრულად გვაქვს წაკითხული. კონტექსტზე თუ ვილაპარაკებთ, უნდა აღინიშნოს, რომ საერთოდ, კონტექსტი არის ეკლესიის მთელი ისტორია, მამათა სწავლებანი, საეკლესიო კრებათა დადგენილებანი და არა მარტო ბ-ნი ჭელიძის წიგნი, რომელიც არის ამ უზარმაზარი მასალის მხოლოდ ნაწილი. და ამას ჩვენ ყველაზე უკეთ სწორედ ნათლისღების შესახებ მსჯელობისას წარმოვაჩენთ.
(afxazi. ციტატა): "სრულად კი, როგორც ვთქვი, არ გაქვთ წაკითხული რა წერია იმ წიგნში".
ბ-ნო აფხაზ, ჩემი თქვენდამი პატივისცემისდა მიუხედავად, უნდა გითხრათ, რომ არანაირად არ შეგიძლიათ იცოდეთ გვაქვს წაკითხული ეს წიგნი თუ არა... ვფიქრობ, ეს უფრო ემოციური განცხადებაა, ვიდრე რეალობის ამსახველი მტკიცებულება. მოგვიტევეთ...
(afxazi. ციტატა): "ბერძნულში გაკვეთილების ჩატარებას იქნებ მართლა გენახათ რა წერია იმ წიგნში. წიგნში საუბარია კურთხევის გაცემის ფორმაზე და არა საკუთარ თავზე პირჯვრის გადაწერაზე. ფაქტია, რომ გრიგოლის მიერ თქმული "თითთა" დგას მრავლობით ფორმაში, რაც ორზე მეტს გულისხმობს (შეგიძლიათ ორიგინალიც დაიმოწმოთ და ბატონი ედიშერის ბერძნული ენის მხოლოდბითი, ორობითი და მრავლობითი რიცხვის შესახებ თქმული ამ მხრივაც გამოიყენოთ)".
არა ბატონო აფხაზ, ბერძნულის გაკვეთილებს ჩვენ არავის ვუტარებთ. მე პირადად არ ვიცი არც ახალი და არც ძველბერძნული, მე მხოლოდ თქვენი ყურადღება მივაპყრე იმ ფაქტებს, რაც ჩემთვის სხვადასხვა წყაროებიდან გახდა ცნობილი. ვფიქრობ, თქვენ უფრო დამშვიდებული მსჯელობა გმართებდათ ამ შემთხვევაშიც. რაც შეეხება კურთხევა-პირჯვრისწერას, ჯვრის ფორმა ყოველთვის ერთი და იგივე იყო და წმიდა მამათა თხზულებებში არსად არის ნათქვამი, რომ ერთი მეორისგან განსხვავებული იყო. იქ სადაც მამები ლაპარაკობენ ჯვრის გამომსახველ თითებზე, ყოველთვის გულისხმობენ პირჯვრისწერასაც და კურთხევასაც. უბრალოდ, ზოგი მამა კურთხევაზე ამახვილებს ყურადღებას, ზოგი კი პირჯვრისწერაზე.
(afxazi. ციტატა): "ეს არის აბსურდი. მე ვფიქრობ, რომ ეს ფრაზაც გაზეპირებული გაქვთ, ვიღაცისგან გაქვთ გაგებული და იმეორებთ. დარწმუნებული ვარ, რომ აქ წარმოდგენილი ვითომ წყაროები არ გაქვთ საკუთარი თვალით ნანახი".
ვწუხვარ, მაგრამ ამ საკითხშიც ჩვენი შეხედულებები სცილდება ერთმანეთს. თანაც თქვენ მხოლოდ საკუთარ თავს არწმუნებთ იმაში, რომ "ვიღაცისგან გვაქვს დაზეპირებული ფრაზები". საიდან შეგიძლიათ ბ-ნო აფხაზ ეს იცოდეთ? იქნებ არ გვაქვს დაზეპირებული? იქნებ ჩვენ თვითონ ვმუშაობთ ამ საკითხებზე სხვათა დაუხმარებლად? ნუ გეწყინებათ ძვირფასო მეგობარო, მაგრამ, ამ შემთხვევაშიც ძალიან მიკერძოებული ბრძანდებით. თქვენი კერძო შეხედულებები ჩემზე (ან ჩვენზე) მაინც დაუსაბუთებელ ხასიათს ატარებს და გამომდინარეობს თქვენი ჩვენდამი უარყოფითი დამოკიდებულებიდან. ანუ, თქვენი დასკვნები ჩვენს შესახებ, განპირობებულია თქვენი ემოციური და ანტიძველმართლმადიდებლური დამუხტვით.
(afxazi. ციტატა): "სხვაზე აქ ვერარაფერს ვიტყვი. როგორც ვთქვი დავდებ სტატიას და ის გასცემს პასუხს ყველაფერს".
კი ბატონო, დადეთ. ჩვენ არაფერი გვაქვს საწინააღმდეგო.
(afxazi. ციტატა): "მეგობარი, თუ მეგობრებო, იქნებ ორიგინალის დონეზე ვისაუბროთ. როდესაც ძველობას აწვებით, ეს ძველი უნდა იყოს ძველბერძნული და არა თანამედროვე რუსული. უნდა იყოს "სჯულის კანონი" და 7 მსოფლიო საეკლესიო კრება და არა ადგილობრივი, რომელსაც თუ მსოფლიო კრებისგან არ აქვს სანქცია არ არის საყოველთაო მნიშვნელობის".
მართალია, ჩვენ ზოგჯერ ვიყენებთ თანამედროვე რუსულ წყაროებს, მაგრამ ამ ლიტერატურაში ლაპარაკია სწორედ ძველბერძნულ წყაროებზე. ამიტომ, ცოტა არ იყოს გაუგებარია თქვენი მოთხოვნა. ზოგიერთი საკითხის პოვნა "დიდ სჯულისკანონში" შეუძლებელია, მსოფლიო კრებებსაც როდი განუხილავთ ყველა საეკლესიო საკითხი. ამიტომაც, ყველაფერს "მსოფლიო კრების სანქცია" ვერ ექნება. ეკლესია კი, როგორც მოგეხსენებათ არის კრებითი, ცოცხალი ორგანიზმი და მისი კრებითობა მარტოდენ მსოფლიო კრებებით როდი გამოიხატება. მაშინ, ეკლესიას უნდა ჰქონოდა არა 7 არამედ ათეულობით და ასეულობით "მსოფლიო" კრება, რათა მთელი ამ 2000 წლოვანი არსებობის განმავლობაში კრებითად გამოეხატა თავისი დამოკიდებულება მთელი რიგი საჭირბოროტო საკითხებისადმი. თქვენ გმართებთ უკეთ ჩაიხედოთ ეკლესიოლოგიის სფეროში და გაარკვიოთ რას ნიშნავს კრებითობის ცნება.
(afxazi. ციტატა): "როდესაც ძველობას აწვებით, ეს ძველი უნდა იყოს ძველბერძნული".
ასეთი აუცილებლობა არ არსებობს. ძველმართლმადიდებლობა, მართალია, ძველბერძნულს უკავშირდება, მაგრამ ძველი საეკლესიო გადმოცემების გასარკვევად სხვა წყაროების გამოყენება ვინ აკრძალა? ისე, ორი თითით პირჯვრისწერა უფრო ძველბერძნულია ვიდრე სამი თითით, რომლის დამამტკიცებელი არცერთი ძველბერძნული მოწმობა არ არსებობს (თუ არ ჩავთვლით ბუნდოვან მტკიცებებს "თითების" შესახებ, რომელშიც ყველანაირი წყობა შეიძლება მოვიაზროთ ერთი თითის გარდა).
(afxazi. ციტატა): "ხო ერთს დავამატებდი. მეგობრული რჩევა მინდა მივცე ძველმართლმადიდებელის ნიკის ქვეშ მყოფ წევრებს, რომ უშუალოდ თვითონ ეცადნონ საკითხში გარკვევას (მე მაინც ვფიქრობ, რომ გაურკვევლად არიან) და არა დაკოპირებული სტატიებით აწარმოონ პოლემიკა".
დიდი მადლობა რჩევისთვის, მაგრამ მინდა დაგარწმუნოთ, რომ ძველმართლმადიდებელნი უშუალოდ ცდილობენ საკითხში გარკვევას. თქვენი შეხედულება არ არის საფუძვლიანი. რაც შეეხება დაკოპირებული სტატიებით პოლემიკას, ამაში ცუდი არაფერია, განა თქვენ ახლა ამით არა ხართ დაკავებული?(ანუ, აკოპირებთ ედ. ჭელიძის უზარმაზარ სტატიებს მისი წიგნიდან).
(afxazi. ციტატა): "უკანასკნელ პოსტში ქართული "თითის" ბერძნული ადეკვატი იყო წარმოდგენილი, უფრო სწორედ მის შესახებ იყო საუბარი. მე წავიკითხე ბატონი ედიშერის კომენტარი ამ სიტყვის სხვადასხვა დროში მდგომობის შესახებ და ცოტა გაკვირვებული დავრჩი. მაშინ როცა ის მთელ წინარე სტატიაში τὡ δακτύλω-ს თარგმნის, როგორც "თითი", ბოლოს ამბობს, რომ ეს სიტყვა ამ ფორმით "ორობით" ფორმაში დგას (რაც აიტაცეთ თქვენ). შესაძლოა აქ მექანიკური ცთომილება იყოს, ან სრულიად სხვა რამ იგულისხმებოდეს, აუცილებელია კონტექსტის სრულად განხილვაც. საბედნიეროდ მაქვს საშუალება ედიშერთან შეხვედრისა და მას ვკითხავ ამის შესახებ".
ეს ძალიან საინტერესო იქნება.
(afxazi. ციტატა): "ხოლო ესე თქუეს და გამოსცდიდეს მას, რაჲთა აქუნდეს შესმენად მისა, ხოლო იესუ ქუეყანად დადრკა და თითითა ქუეყანასა წერდა და არარას ეტყოდა (იოანე 8,6)τοῦτο δὲ ἔλεγον πειράζοντες αὐτόν, ἵνα ἔχωσιν κατηγορεῖν αὐτοῦ. ὁ δὲ Ἰησοῦς κάτω κύψας τῷ δακτύλῳ κατέγραφεν εἰς τὴν γῆν".
ჩემს მიერ ნანახ სტატიებში ნათქვამი იყო, რომ სიტყვა "დაქტილოში" ომეგას სტროფსქვედა მახვილი, წარმოაჩენს მხოლობით რიცხვს მიცემით ბრუნვაში. ისიც ვთქვი, რომ ხშირად ამ წესს ბერძნები არ იცავდნენ და წინადადებებს წერდნენ მახვილების გარეშე. ამბობენ, რომ ოქროპირის ჩვენთვის ცნობილი ჰომილიის დედანში "დაქტილოს" ბოლოში, ომეგას მახვილი არა აქვს, რაც ორობითი რიცხვით უნდა იქნეს წაკითხული.
და ბოლოს, იქნებ განგვიმარტოთ, როდის იკითხება სიტყვა "ტო დაქტილო" ორობითად, როდის მხოლობითად და როდის მრავლობითად...
და კიდევ, მე ვიკითხე: რატომ კეთდება ასეთი აქცენტირება ერთ თითზე, რომელიც უარყო ეკლესიამ? რატომ უარყავით ორი თითი, რომელიც მან კრებითად მიიღო და შეიტანა კურთხევანებში, რომელიც მთელი ეკლესიისთვის საყოველთაოა და საიდან მოვიდა სამი თითი? თუ საეკლესიო კურთხევანები, რომლებიც სხვადასხვა ენებზე (მ. შ. ქართულად და სლავურად) ძველბერძნულიდან ითარგმნა, ეკლესიის კრებითობის გამოხატულება არ არის?
ბ-ნო აფხაზ, გთხოვთ მეტ სიმშვიდეს. ჩვენი პატივისცემა რომ არ გაქვთ არ ახალია ჩვენთვის, მაგრამ მთლად მტრებად ნუ დაგვსახავთ და ასე გაგულისებით ნუ დაგველაპარაკებით.
პატივისცემით: "ძველმართლმადიდებელი".
P. S. მომავალში, როდესაც "ძველმართლმადიდებლის" ნიკით გამომავალი სხვა წევრები თავიანთ შეხედულებებს შემოგთავაზებენ ფრჩხილებში მიუთითებენ თავიანთ სახელებს და თქვენ გეცოდინებათ ვის მიმართავთ კონკრეტულ შემთხვევაში. დანარჩენ შემთხვევებში "ძველმართლმადიდებლის" ქვეშ მე ვიგულისხმები.
agmsarebeli: ხომ ვამბობდი, რომ ასე არაფერი გამოვიდოდა... მე ისევ კატეგორიულად ვითხოვ შეხვედრას ამ საკითხებთან დაკავშირებით... ბატონი ედიშერის წიგნიდან მხოლოდ ნაგლეჯებია მოყვანილი და ისიც არასრულფასოვნად... რომელიც ამტკიცებდა ერთი თითით ჯვრისწერის მართებულობას, ის ფაქტები მიჩქმალულია: წმინდა ბარბარეს ცხოვრება, იულიანე განდგომილის ამბავი და სხვა...
ახლა მთავარი: მე გითხარით რომ ბატონი მურთაზ ჩახავა შეუარცხყოფას აყენებდა საქართველოს სამოციქულო ეკლესიას ლამის VIII საუკუნიდან და მათ შორის ათონელ მამებს. იგივეს აკეთებთ თქვენც ნებსით თუ უნებლიეთ ბატონო ძველმართლმადიდებელო და აგიხსნით როგორ. როგორც ცნობილია (ეჭვი მეპარება თქვენთვის ეს ცნობილი იყოს, თუ ცნობილია, მაშინ განზრახ შეურაცხყოფაა ეს) წმინდა ექვთიმე, წმინდა გიორგი და საერთოდ ათონელი, მთარგმნელი მამები, ისეთ თხზულებებს თარგმნიდნენ ორიგინალიდან, რომლები მიღებულნი იყვენენ ბიზანტიის იმპერიაში და მათი ეკლესია ამ თხზულებებით იკვებებოდა. თუკი რამე საეჭვო და სათუო იყო, ათონელი მამები მას მიუთითებდნენ ხოლმე, რომ ქართველ მრევლს ცოდნოდა, რა იყო ჭეშმარიტი და რა არა. გაგახსენებთ რომ მათ გააკეთეს იმ აპოკრიფულ წიგნთა ჩამონათვალი, რომლებსაც ეკლესია არ შიეწყნარებდა და ასე შემდეგ... და ახლა, როცა თქვენ ამბობ, რომ წინდა იოანე ოქროპირის ორიგინალი და მისი ქართულად მთარგმნელის თხზულება ეჭვქვეშაა, ამით შეურაცხყოფთ, ჯერ საბერძნეთის ეკლესიას და მერე ჩვენსას და წმინდა მამებს.
მურთაზ ჩახავაზე ბარემ, თუკი ჩემი წინაპარი აშავებდა, ვალდებული ვარ, მინიმუმ ბოდიში მოვიხადო, რომ ის ადამიანი, ვინც სისიხლით მენათესავებოდა, ცუდს სჩადიოდა. და მითუმეტეს, თქვენ ყველა, ვალდებული იყავით ადამიანისათვის, ვისაც ეპისკოპოსობა ანდეთ, შეგონება მიგეცათ (ან მის გამო ბოდიში მოგეხადათ და დაგეგმოთ მისი სწავლება) თუკი მის მოსაზრებებს არ იზიარებდით ხსენებულ საკითხთან მიმართებაში. მაგრამ, როგორც ვატყობ, ამის გამო თქვენ ვერავითარ ვალდებულებას ვერ გრძნობთ, რაც მაფიქრებინებს, რომ თვენც მის პოზიციაზე დგახართ.
თქვენი მოყვანილი არგუმენტები, ვერ აბათილებს იმ ჭეშმარიტებას, რომ თუკი წმინდა იოანე ოქროპირი და მისი მრავალ ათასიანი მრევლი ერთი თითით იწერდა პირჯვარს, არის ერესი და დამღუპველი. რომელი წმინდა მამაც საუბრობს ორი თითით(თქვენი აზრით ორი) პირჯვრის თუ კურთხევის გამოსახვაზე, არცერთ მათგანს აზრადაც არ მოუვიდოდა ის, რომ დაეგმოთ წმინდა იოანეს სწავლების მართებულობა.....და თუკი წმინდა მამებმა მონოფიზიტური საცდურის გამო გადაწყვიტეს ამიერიდან(ანუ მათი დროიდან) ორი თითი დაეწერათ პირჯვარი, ეს, ისევე როგორც ბევრი ასეთი რამ, სრულიად გასაგებია, რადგან მრავალი ჩვეულებათაგანი შეიცვალა 20 საუკუნის მანძილზე ამათუიმ მიზეზთა გამო. და ეს მითუმეტეს არ ნიშნავს, რომ მანამდე ვინც ერთი თითით იწერდა, ის სცოდავდა ან ერესში იყო. ჩვენ ვამბობთ, რომ მადლმოსილია ერთითიანი წყობა, მადლმოსილია ორთითიანი წყობა, რაც მრავალ უძველეს ხატზეც აისახა. მადლომოსილია სამითითიანი წყობა და ყველა ის წესი და ჩვეულება, რასაც მსოფლიო, მართლმადიდებელი ეკლესია აღასრულებს. აქვე განვმარტავ, რას ვგულისხმობ ორი თითის მადლმოსილებაში: თუკი წმინდა მამთა შეგონებით მონოფიზიტური საცდურისაგან გასამიჯნად ორი თითით იწერდნენ პირჯვარს, ესაა მისი მადლმოსილება. მაგრამ, ახლა ( როცა ეკლესიამ მიიღო )გადაწყვეტილება სამი თითის შესახებ და მასში ჩადო სიმბოლო სამებისა, აღარაა მართებული ორი თითით ვიწერდე პირჯვარს. რადგან, ეს მინიმუმ ურჩობა და ხიბლია და მაქსიმუმ ზეციური და ამქვეყნიური იერარქიული პრინციპის უხეში და აწუკვე, განზრახ დარღვევა. ახლაც, თუკი ეკლესია, მეტყვის, რომ კვლავ ერთი თითით უნდა გადავიწერო პირჯვარი, სხვა თითები კი გამოსახავდნენ სამებას და ქრისტეს ორ ბუნებას, სიხარულით აღვასრულებ ამას და ეს იქნებოდა დაბრუნება უძველეს ტრადიციასთან. მაგრამ გასათვალისწინებელია ის ფაქტიც, რომ მკაცრად იყოს გამიჯნული ეს ფორმაც მონოფიზიტური თუ სხვა საცდურისაგან. სიხარულით მივიღებდი და არ დავიწყებდი იმის მტკიცებას, რომ მხოლოდ სამთითიანი წყობაა მადლმოსილი და ვინც ასე არ იწერს პირჯვარს ის დაღუპულია. დავუშვათ გამოჩნდა ახალი ერესი, რომელიც ამბობს, რომ ქრისტეს სამი ბუნება ჰქონდა: ადამიანური სულის, სხეულის და ღვთაებრივი და დაიწყო პირჯვრის გადაწერა სამი თითით ისევე, როგორც ამას მართლმადიდებელი ეკლესია ასწავლის. ასეთ შემთხვევაში ეკლესია იძულებული იქნებოდა მიეღო განჩინება: ვინცა არა დასწერდესჯვარსა ერთითა თითითა, ვითარცა იგი ძველად, შეჩვენებულ იყავნ. და თქვენ ამბობთ, რომ ვინც მანამდე იწერდა სამი თითით პირჯვარს ის შეჩვენებაში მოექცა?! ეს ხომ აბსურდზე აბსურდია!
როცა ამბობთ, რომ მიზეზის დაუსახელებლად დატოვა კრებამო თქვენს მიერ ციტირებული სწავლება, არის არამართებული. იგივე სჯულიკანონში, რომელსაც ასე იმოწმებთ, მრავალი განმარტებაა, ნებისმიერი სიახლის შემოტანასთან დაკავშირებით ეკლესიაში. მაგრამ თქვენ ამაზე დუმხართ, რაც საკმაოდ დამაფიქრებელი და დასაფიქრებელია.
და ბოლოს, თქვენ ვერ მიხსნით როგორ ირღვევა დოგმატი ქრისტეს განკაცებისა (რასაც ასე დაჟინებით ამტკიცებდით ადრეულ პოსტებში) და მითუმეტეს ყოვლადწმინდა სამებისა ერთიანობისა.
პატივისცემით : აღმსარებელი!
პ. ს. შეხვედრა...
ძველმართლმადიდებელი (agmsarebeli. ციტატა): "ბატონი ედიშერის წიგნიდან მხოლოდ ნაგლეჯებია მოყვანილი და ისიც არასრულფასოვნად... რომელიც ამტკიცებდა ერთი თითით ჯვრისწერის მართებულობას, ის ფაქტები მიჩქმალულია: წმინდა ბარბარეს ცხოვრება, იულიანე განდგომილის ამბავი და სხვა..."
იცით, ბ-ნო აღმსარებელო, იმისთვის, რომ რომელიმე მწერლის წიგნიდან ციტატა განიხილო, სავალდებულო არ არის მთელი წიგნის გადმოწერა. მე ბ-ნი ედიშერის წიგნიდან ვიმოწმებ არა "ნაგლეჯებს", არამედ ციტატებს, ხოლო მათი სრულფასოვნება მკითხველის განსასჯელია, რომლის შესაძლებლობასაც ჩემს მიერ დამოწმებული საპირისპირო ფაქტებით ვაძლევ. ისე, მინდა გკითხოთ, თუ შეიძლება, ჩემს მიერ ამოწერილი ციტატები ჭელიძის წიგნიდან რატომ არის "ნაგლეჯები" და თქვენს მიერ ამოწერილი არა?
(agmsarebeli. ციტატა): "ახლა მთავარი: მე გითხარით რომ ბატონი მურთაზ ჩახავა შეუარცხყოფას აყენებდა საქართველოს სამოციქულო ეკლესიას ლამის VIII საუკუნიდან და მათ შორის ათონელ მამებს. იგივეს აკეთებთ თქვენც ნებსით თუ უნებლიეთ ბატონო ძველმართლმადიდებელო და აგიხსნით როგორ. როგორც ცნობილია(ეჭვი მეპარება თქვენთვის ეს ცნობილი იყოს, თუ ცნობილია, მაშინ განზრახი შეურაცხყოფაა ეს) წმინდა ექვთიმე, წმინდა გიორგი და საერთოდ ათონელი, მთარგმნელი მამები, ისეთ თხზულებებს თარგმნიდნენ ორიგინალიდან, რომლები მიღებულნი იყვენენ ბიზანტიის იმპერიაში და მათი ეკლესია ამ თხზულებებით იკვებებოდა. თუკი რამე საეჭვო და სათუო იყო, ათონელი მამებეი მას მიუთითებდნენ ხოლმე, რომ ქართველ მრევლს ცოდნოდა, რა იყო ჭეშმარიტი და რა არა. გაგახსენებთ რომ მათ გააკეთეს იმ აპოკრიფულ წიგნთა ჩამონათვალი, რომლებსაც ეკლესია არ შიეწყნარებდა და ასე შემდეგ...და ახლა, როცა თქვენ ამბობ, რომ წინდა იოანე ოქროპირის ორიგინალი და მისი ქართულად მთარგმნელის თხზულება ეჭვქვეშაა, ამით შეურაცხყოფთ, ჯერ საბერძნეთის ეკლესიას და მერე ჩვენსას და წმინდა მამებს".
შეურაცხყოფა სხვა რამეა. საკითხის მეცნიერული კვლევა და მისი გადამოწმება ისტორული-ლიტურგიკული წყაროების მიხედვით სულაც არ არის შეურაცხყოფა. თანაც, მე არ შევხებივართ ათონელი მამების მთარგმნელობით მოღვაწეობას და მათი თარგმანების ღირსებას. მე მხოლოდ აღვნიშნე ის, რომ არსებობენ სხვა თარგმანებიც და არანაკლებ ავტორიტეტული მთარგმნელებისა (იგულისხმებიან ძველი სლავი მთარგმნელები). მე ის მაინტერესებდა, რატომ არის თარგმანებში ასეთი სხვაობა, რაც საეჭვოს ხდის წმ. ოქროპირის ჰომილიაში სიტყვა "თითის" არსებობას. ჩემი მიდგომა გამომდინარეობს მეცნიერული პრინციპიდან, რომლის თანახმადაც საკითხი განიხილება მრავალი წყაროების შეჯერებით და არა მხოლოდ ერთი თარგმანის მიხედვით. მთარგმნელს შეიძლებოდა ჰქონოდა ისეთი ვერსია, სადაც "თითი" იყო ჩაწერილი და სწორადაც თარგმნა, მაგრამ აქ სულ სხვა საკითხზეა ლაპარაკი და არა თარგმნის ხარისხზე.
(agmsarebeli. ციტატა): "მურთაზ ჩახავაზე ბარემ, თუკი ჩემი წინაპარი აშავებდა, ვალდებული ვარ, მინიმუმ ბოდიში მოვიხადო, რომ ის ადამიანი, ვინც სისიხლით მენათესავებოდა, ცუდს სჩადიოდა".
მომიტევეთ, აღმსარებელ, მაგრამ ამ ადგილის შინაარს კარგად ვერ ჩავწვდი. გიპასუხებთ ისე, როგორც გავიგე: 1) მურთაზ ჩახავა არ იყო ჩემი წინაპარი, ის იყო ჩემი თანამედროვე; 2) მურთაზ ჩახავა არ ყოფილა ჩემი სისხლით ნათესავი; 3) თუ ის რაიმე ცუდს ჩადიოდა, პასუხს ყოველთვის ღებულობდა ჩემგანაც და ჩვენი ეკლესიის სხვა წევრებისგანაც.
არ მიწყინოთ, მაგრამ იქნებ აქ ყურადღება მივაპყროთ სახარების ცნებას: "რას ეძებ ბეწვს სხვის თვალში, ჯერ საკუთარი თვალიდან დვირე ამოიღე".
(agmsarebeli. ციტატა): "თქვენ ყველა, ვალდებული იყავით ადამიანისათვის, ვისაც ეპისკოპოსობა ანდეთ, შეგონება მიგეცათ, (ან მის გამო ბოდიში მოგეხადათ და დაგეგმოთ მისი სწავლება)თუკი მის მოსაზრებებს არ იზიარებდით ხსენებულ საკითხთან მიმართებაში. მაგრამ, როგორც ვატყობ, ამის გამო თქვენ ვერავითარ ვალდებულებას ვერ გრძნობთ, რაც მაფიქრებინებს, რომ თვენც მის პოზიციაზე დგახართ".
ერთი თითით პირჯვრისწერის შესახებ დავა არ დაუწყია ეპისკოპოს იონას (მ. ჩახავას), ის დიდი ხანია სწარმოებს ძველმოწესეთა და ახალმოწესეთა შორის, თანაც ჩვენ ვიზიარებთ იმ შეხედულებას, რომ ერთი თითით პირჯვირსწერა მისაღები არ არის.
(agmsarebeli. ციტატა): "თქვენი მოყვანილი არგუმენტები, ვერ აბათილებს იმ ჭეშმარიტებას, რომ თუკი წმინდა იოანე ოქროპირი და მისი მრავალ ათასიანი მრევლი ერთი თითით იწერდა პირჯვარს, არის ერესი და დამღუპველი. რომელი წმინდა მამაც საუბრობს ორი თითით(თქვენი აზრით ორი) პირჯვრის თუ კურთხევის გამოსახვაზე, არცერთ მათგანს აზრადაც არ მოუვიდოდა ის, რომ დაეგმოთ წმინდა იოანეს სწავლების მართებულობა..."
არავინ იცის დაბეჯითებით, როგორ იწერდნენ პირჯვარს პირველი ქრისტეანები. ნეტ. თეოდორიტეს განმარტებით (143-ე ფსალმუნზე), პირჯვრისწერისას გამოიყენებოდა თითები, ოღონდ ჩვენ ზუსტად არ ვიცით რა წყობით. იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ერთი თითით პირჯვრისწერაც არსებობდა, როგორც პარალელური ჩვეულება, ის მოგვიანებით ამოღებულ იქნა და ამდენად, არ არსებობს არავითარი საფუძველი მას მივუბრუნდეთ. თანაც მიღებულია ანათემატიზმა, რომელიც არცერთ სჯულიერ კრებას არ გაუუქმებია: "ვინცა ვინ არა დასწერდეს ორითა თითითა ვითარ ეგრე ქრისტეცა, შეჩუენება".
ამდენად, ერთი თითით პირჯვრისმაწერალთა ერეტიკულობაზე მხოლოდ ამ ანათემატიზმის დამკვიდრების შემდეგ შეიძლება ლაპარაკი. ასეთი განწესება კი შესაძლებელია მიღებულ ყოფილიყო ქალკედონის კრების პერიოდში, რადგან სწორედ ამ კრებაზე ჩამოყალიბდა საბოლოოდ დიოფიზიტური დოგმატი.
(agmsarebeli. ციტატა): "მადლომოსილია სამითითიანი წყობა და ყველა ის წესი და ჩვეულება, რასაც მსოფლიო, მართლმადიდებელი ეკლესია აღასრულებს".
მე ამაში ვერაფერი მარწმუნებს. არ მაქვს წმიდა მამათა სწავლება ამ საკითხზე. ეკლესიის ნიადაგში კი, დროთა განმავლობაში, შეიძლება სარეველაც დამკვიდრდეს, რომელსაც ამოძირკვა სჭირდება. ეს ჩვეულებრივი ამბავია და ამ ღონისძიებას ეკლესია ხშირად მიმართავდა.
(agmsarebeli. ციტატა): "მაგრამ, ახლა ( როცა ეკლესიამ მიიღო) გადაწყვეტილება სამი თითის შესახებ და მასში ჩადო სიმბოლო სამებისა, აღარაა მართებული ორი თითით ვიწერდე პირჯვარს. რადგან, ეს მინიმუმ ურჩობა და ხიბლია და მაქსიმუმ ზეციური და ამქვეყნიური იერარქიული პრინციპის უხეში და აწუკვე, განზრახ დარღვევა".
რომელმა ეკლესიამ მიიღო გადაწყვეტილება სამი თითით პირჯვრისწერის შესახებ? მოსკოვის 1667 წლის კრებამ, რომელსაც უნიატები, იეზუიტები და მართლმადიდებლობის მტრები ხელმძღვანელობდნენ? ბერძნებმა თვითონ არ იციან საიდან დამკვიდრდა მათში სამი თითით პიჯვრისწერა.
არსებობს ცნობა, რომ სამი თითით აკურთხებდა რომის პაპი ფორმოსი, რომელიც გარდაცვალების შემდეგ ამოთხარეს და ეს სამი თითი წააჭრეს. სხვა ცნობა სამი თითით კურთხევის ან პირჯვრისწერის შესახებ (მითუმეტეს სწავლება ამ წყობაზე) ჩვენ არ გვაქვს. მაშინ, როდესაც ორ თითზე გვაქვს მამათა სწავლებაც, ისტორიული ცნობებიც და კრებითი დადგენილებაც, ასევე კურთხევანი, სადაც ორი თითით პირჯვრისწერა დაცულია ანათემით.
(agmsarebeli. ციტატა): "ახლაც, თუკი ეკლესია, მეტყვის, რომ კვლავ ერთი თითით უნდა გადავიწერო პირჯვარი, სხვა თითები კი გამოსახავდნენ სამებას და ქრისტეს ორ ბუნებას, სიხარულით აღვასრულებ ამას და ეს იქნებოდა დაბრუნება უძველეს ტრადიციასთან. მაგრამ გასათვალისწინებელია ის ფაქტიც, რომ მკაცრად იყოს გამიჯნული ეს ფორმაც მონოფიზიტური თუ სხვა საცდურისაგან. სიხარულით მივიღებდი და არ დავიწყებდი იმის მტკიცებას, რომ მხოლოდ სამთითიანი წყობაა მადლმოსილი და ვინც ასე არ იწერს პირჯვარს ის დაღუპულია. დავუშვათ გამოჩნდა ახალი ერესი, რომელიც ამბობს, რომ ქრისტეს სამი ბუნება ჰქონდა: ადამიანური სულის, სხეულის და ღვთაებრივი და დაიწყო პირჯვრის გადაწერა სამი თითით ისევე, როგორც ამას მართლმადიდებელი ეკლესია ასწავლის. ასეთ შემთხვევაში ეკლესია იძულებული იქნებოდა მიეღო განჩინება: ვინცა არა დასწერდესჯვარსა ერთითა თითითა, ვითარცა იგი ძველად, შეჩვენებულ იყავნ. და თქვენ ამბობთ, რომ ვინც მანამდე იწერდა სამი თითით პირჯვარს ის შეჩვენებაში მოექცა?! ეს ხომ აბსურდზე აბსურდია!"
ვგონებ არ არის მართებული სწორი წეს-ჩვეულების შეცვლა მხოლოდ იმიტომ, რომ მწვალებლები მას თავიანთ გამონაგონს და ცრუსწავლებას უკავშირებენ, რადგან ასე, არა მარტო პირჯვრისწერის, სხვა ლიტურგიკული წესების შეცვლაც მოგვიწევდა. სხვადასხვა მწვალებელთა და მართლმადიდებლურ საეკლესიო პრაქტიკას შორის არის მრავალი მსგავსებაც, მაგრამ განა ცვლის ვინმე მათ ამის გამო? ან რა მნიშვნელობა აქვს მართლმადიდებლურ ჩვეულებას მწვალებელი რა შინაარსით გაიაზრებს. ის იმიტომაც არის მწვალებელი, რომ არასწორად ესმის მართლმადიდებლური შინაარსი და ფორმა. ამის გამო ჩვენ ჩვენს გადმოცემებს არ უნდა ვცვლიდეთ და არც ვცვლიდით.
მაგალითად, ნათლისღების საიდუმლოში თქვენ და კათოლიკეები ერთნაირად ნათლავთ, პკურებით-სხურებითად, სამების სახელზე, მაგრამ მათ სულ სხვაგვარად ესმით სამების დოგმატი და თქვენ სხვაგვარად (ფილიოკვეს გარეშე). სახეზეა ერთი და იგივე ფორმობრივი იდენტურობა, თუმცა შინაარსს ყოველ მხარე თავისას დებს. მაშ, რატომ არ ცვლით ამ წყალპკურებას და არ მოიგონებთ რაიმე ახალს? ნათლობის ახალ წესს, რომელიც გარეგნულად მწვალებელთა ნათლობის წესისგან განსხვავებული იქნებოდა?
ისტორიაში ცნობილია თუ როგორ შეცვალა ერთმა ესპანელმა ეპისკოპოსმა ნათლობის წესი და სამჯერ შთაფვლვის ნაცვლად, ერთჯერადი შთაფლვით დაიწყო ნათლობა და ეს მხოლოდ იმიტომ, რომ არიანელებიც სამჯერ შთაფლვით ნათლავდნენ. ამ ეპისკოპოსის ინიციატივა ეკლესიამ დაგმო და ამგვარი თავნებობა აკრძალა.
მაშ, პირჯვრისწერისას სხვაგვარად რატომ უნდა ხდებოდეს და რატომ უნდა ვამტკიცოთ, რომ თუ მწვალებლები ჩვენსავით გადაიწერენ პირჯვარს და სხვა შინაარსს მოიაზრებენ მასში, დაუყოვნებლივ უნდა შევცვალოთ?
(agmsarebeli. ციტატა): "როცა ამბობთ, რომ მიზეზის დაუსახელებლად დატოვა კრებამო თქვენს მიერ ციტირებული სწავლება, არის არამართებული. იგივე სჯულიკანონში, რომელსაც ასე იმოწმებთ, მრავალი განმარტებაა, ნებისმიერი სიახლის შემოტანასთან დაკავშირებით ეკლესიაში. მაგრამ თქვენ ამაზე დუმხართ, რაც საკმაოდ დამაფიქრებელი და დასაფიქრებელია".
სიახლეთა შემომტანებზე ჩვენ არ დავდუმებულვართ. სხვა განყოფილებებში ჩვენი მხრიდან საკმაო მოწმობებიც დაიდო სიახლეთა დამამკვიდრებლების შესახებ. ალბათ თქვენ არ გახსოვთ. და ყველგან სიახლის დამამკვიდრებლები გადაცემულნი არიან ანათემას. თუ გნებავთ თავიდან დავდებ ამ მასალას.
(agmsarebeli. ციტატა): "და ბოლოს, თქვენ ვერ მიხსნით როგორ ირღვევა დოგმატი ქრისტეს განკაცებისა(რასაც ასე დაჟინებით ამტკიცებდით ადრეულ პოსტებში) და მითუმეტეს ყოვლადწმინდა სამებისა ერთიანობისა".
აღმსარებელ, მეგობარო, ყოვლისშემძლე არ ვარ. როგორც შემიძლია ისე გიხსნი. ღმერთმა ქნას, სხვამ უკეთ აგიხსნას.
agmsarebeli: 1) გეტყვით რატოც. სადაა ჯვრის გამოსახვაზე მეტყველებანი წმინდა ბარბარეს და იულიანე განდგომილის მაგალითზე თქვენს პოსტებში? რატომ არ მოიყვანეთ ისინიც, რათა მკითხველს სრულფასოვანი აზრი გამოეტანა? ამის მიზეზი ერთია, იქ თქვენს სასარგებლოდ არაფერი წერია და ამიტომ მიჩქმალეთ. აი, ამიტომაა ნაგლეჯები და არასრულყოფილი თქვენს მიერ დამოწმებული მასალა ხსენებული წიგნიდან.
2) აღარ შემიძლია რა, დალოცვილო გეუბნებით ორიგინალის ტექსტს შევუდაროთ წმინდა ექვთიმეს თარგმანი მეთქი და არაო, არსებობს კიდე სხვები, არანაკლებავტორიტეტულებიო. ორიგინალურზე მეტს ავტორიტეტს ატარებს თარგმანი...გაგიჟება შეიძლება. კიდევ ერთხელ აგიხსნით. არსებობს ორიგინალი და მისი მრავალ თარგმანი, მათ შორის გამორჩეულია(და არა ერთადერთი) წმინდა ექვთიმეს თარგმანი. სიცხადისათვის გთავაზობთ, შევადაროთ ორიგინალს ხსენებული თარგმანები, ქართული და სლავური, რახან ეს ახსენეთდ ა საბოლოოთ დავრწმუნდეთ, რომელი სანდოა, წმინდა ექვთიმესი თუ სლავური თარგმანი. ასე გითხრით ადრეც, მაგრამ მერე თვითონ ორიგინალის ავთენტურობა დააყენეთ ეჭვქვეშ და როცა იმის განსჯას იწყებთ, წმინდა ექვთიმემ ნამდვილად წმინდა ოქროპირის ორიგინალური ნაშრომი თარგმნაო, ესაა შეურაცხყოფა ნებსით თუ უნებლიეთ.
3) მეგონა მიხვდებოდით მაგალითს. ვგულისხმობ შემდეგს... როცა ჩემი ეკლესიის ეპისკოპოსი წარსულში აშავებდა მე, სხვა ეპისკოპოსმა ან რიგითმა პირმა უნდა მივცე თუ არა შეგონება ან ვაღიარო მაინც, რომ ის ცდებოდა... როცა ის ერეტიკულად რაცხდა საქართველოს ეკლესიას VIII საუკუნიდან მოყოლებული იყო თუ არა ეს მართებული და რას ფიქრობთ მის ამ პოზიციაზე თქვენ. ან ამის გამო მიიღო თუ არა მან შეგონება თქვენი იერარქებისაგან. იმედია ახლა გაიგეთ და პასუხიც ასეთ მარტივი იქნება.
4) დალოცვილო, არც კი იცით თქვენს მიერ მრავალგზის ციტირებული ანათემატიზმი როდის მიიიღეს და მაგით ცდილობთ ფონს გასვლას? ჰმ, ესეგი არავინ იცის როგორ იწერდნენ პირჯვრარს არა? ერთი მხრივ გვაქვს ანათემატიზმა, რომ მხოლოდ ორი თითი. ესეგი კრებას დასჭირდა, რომ დაეგმო ერთითიანი ან მრავალთითიანი წყობა. და ესაა ცხადი ნიმუში იმისა, რომ მანამდე(ანუ იმ კრებამდე), არსებობდა ღვთივკურთხეული წესი ან ერთი ან მრავალი თითით ჯვრის გამოსახვისა......(თუმცა ჩემთვის ცხადია რომ არსებობდა)...
5) ესეგი ეკლესიას, გასული სამი საუკუნე აღარ ყოლია წმინდანები? ეს მართლაც აბსურდია, და რომ ისინი სამი თითით იწერდნენ პირჯვარს ამაში ეჭვი გეპარება...ბოლო დრო ათონზე, რუსეთში, საბერძნეთში და ქვეყნებში გაბრწყინებული მამები წმინდანები არა არიან? სილუან ათონელს თუ ცნობთ წმინდანად, წმინდა ნიკოდიმოს მთაწმინდელ, ერთხელს თქვენს მიერ დამოწმებულს და ასე შემდეგ, განი ცხადზე უცხადესი მოწმობაა არაა, რომ ისინი ამის შესახებ არათუ ანათემეტიზმას არ იმეორებენ, არამედ ერთ მსუბუქ შენიშვნასაც არა ამბობენ, რომ სამთითIანი წყობა არაა მართებული.
მოგვიანებით გავაგრძელებ...
ძველმართლმადიდებელი (agmsarebeli. ციტატა): "1) გეტყვით რატოც. სადაა ჯვრის გამოსახვაზე მეტყველებანი წმინდა ბარბარეს და იულიანე განდგომილლის მაგალითზე თქვენს პოსტებში? რატომ არ მოიყვანეთ ისინიც, რათა მკითხველს სრულფასოვანი აზრი გამოეტანა? ამის მიზეზი ერთია, იქ თქვენს სასარგებლოდ არაფერი წერია და ამიტომ მიჩქმალეთ. აი, ამიტომაა ნაგლეჯები და არასრულყოფილი თქვენს მიერ დამოწმებული მასალა ხსენებული წიგნიდან".
წმ. ბარბარეს მაგალითში პირჯვრის წერაზე არაფერი წერია. უბრალოდ, წმ. ბარბარა თითების დახმარებით საკუთარ მამას განუმარტავს სამების საიდუმლოს. როდესაც წმ. ბარბარემ ნახა მშენებარე აბანოს ორი სარკმელი, მესამეც დაამატებინა და "მაგრამ ხელოსნები შეშინდნენ შემატებაზე და მარჯვედ მოიმიზეზეს შიში მისი მამისადმი. მაშინ ბარბარამ ერთად წარმოაჩინა თითებიდან სამი და თქვა: "სამი, სამი სარკმელი. ხოლო თუ ამის გამო განრისხდება მამა, მე გავცემ პასუხს...". შემდეგ "ემბაზის წინ დადგა ქალწული და აღმოსავლეთით მზირალმა მის მარმარილოზე თითით გამოწერა ჯვრის საღვთო სახე; შთამომავლობისთვისაც რომ საცნაური ყოფილიყო, რაც მან ქმნა, და რომ ქადაგებულიყო ქრისტეს ძალი, თითით აღნიშნული სახე ჯვრისა თითქოსდა რკინით ამოჭრა და გამოინიშნა მარმარილოზე..." განრისხებულ მამას კი "მყისვე ჯვრის ნიშანი დაანახა..., თანაც თითებითვე უჩვენა იგი და უთხრა: იხილე - მამა, ძე და სულიწმიდა".
ყოველივე აქედან, რაც უნდა საკვირველი იყოს, ედ. ჭელიძეს გამოაქვს ის აზრი, რომ "წმ. დიდმოწამე ბარბარა სწამებს, რომ ჯვარი უნდა გამოისახოს ან ერთი თითით ან"ერთბამად სამითა თითითა".
ძალზედ ორიგინალურია ჭელიძის მცდელობა მარმარილოზე თითით ჯვრის დახატვის და შემდეგ მამისთვის თითებით სამების საიდუმლოს განმარტების პირჯვრისწერის ფორმისადმი მიკუთვნება. უნდა აღვნიშნო, რომ ეს არის სრული აბსურდი. მაგრამ, ჭელიძეს სხვა გამოსავალი არა აქვს, გარდა იმისა ნაცარი შეაყაროს თავის მკითხველს თვალში და ყველგან სადაც კი "თითს" ახსენებენ ან "პკურებას" პირჯვრისწერის და ნათლობის შესაბამისი ფორმებად დაანახოს მკითხველს. მაგრამ, ვისაც თვალი აქვს ხედვად, ის უშეცდომოდ დაინახავს ჭელიძისეულ ხრიკებს.
რაც შეეხება ივლიანე განდგომილის მაგალითს, ჭელიძე იქ საერთოდ არ ახსენებს "თითით" გამოისახავდა ის პირჯვარს თუ "თითებით", ივლიანეს მაგალითი მას დასჭირდა იმისთვის, რათა დაესაბუთებინა, რომ ძველ საუკუნეებში პირჯვარს სხეულის სხვადასხვა ნაწილებზეც იწერდნენ (მაგ. თვალებზე, შუბლზე და ა. შ.).
(agmsarebeli. ციტატა): "2) აღარ შემიძლია რა, დალოცვილო გეუბნებით ორიგინალის ტექსტს შევუდაროთ წმინდა ექვთიმეს თარგმანი მეთქი და არაო, არსებობს კიდე სხვები, არანაკლებავტორიტეტულებიო. ორიგინალურზე მეტს ავტორიტეტს ატარებს თარგმანი...გაგიჟება შეიძლება. კიდევ ერთხელ აგიხსნით. არსებობს ორიგინალი და მისი მრავალ თარგმანი, მათ შორის გამორჩეულია(და არა ერთადერთი) წმინდა ექვთიმეს თარგმანი. სიცხადისათვის გთავაზობთ, შევადაროთ ორიგინალს ხსენებული თარგმანები, ქართული და სლავური, რახან ეს ახსენეთდ ა საბოლოოთ დავრწმუნდეთ, რომელი სანდოა, წმინდა ექვთიმესი თუ სლავური თარგმანი. ასე გითხრით ადრეც, მაგრამ მერე თვითონ ორიგინალის ავთენტურობა დააყენეთ ეჭვქვეშ და როცა იმის განსჯას იწყებთ, წმინდა ექვთიმემ ნამდვილად წმინდა ოქროპირის ორიგინალური ნაშრომი თარგმნაო, ესაა შეურაცხყოფა ნებსით თუ უნებლიეთ".
ამ საკითხზე მგონი ამომწურავად ვწერეთ ადრეც და ახლაც. ერთი და იგივეს გამეორება მოგვიწევს.
(agmsarebeli. ციტატა): "3)მეგონა მიხვდებოდით მაგალითს. ვგულისხმობ შემდეგს... როცა ჩემი ეკლესიის ეპისკოპოსი წარსულში აშავებდა მე, სხვა ეპისკოპოსმა ან რიგითმა პირმა უნდა მივცე თუ არა შეგონება ან ვაღიარო მაინც, რომ ის ცდებოდა...როცა ის ერეტიკულად რაცხდა საქართველოს ეკლესიას VIII საუკუნიდან მოყოლებული იყო თუ არა ეს მართებული და რას ფიქრობთ მის ამ პოზიციაზე თქვენ. ან ამის გამო მიიღო თუ არა მან შეგონება თქვენი იერარქებისაგან. იმედია ახლა გაიგეთ და პასუხიც ასეთ მარტივი იქნება".
მთლად ისეც არ არის, რომ 8-ე საუკუნიდან მოყოლებული დღემდე მწვალებლურად გამოეცხადებინა ეპ. იონას საქართველოს ეკლესია. ამას ისიც ადასტურებს, რომ დიდ პატივს მიაგებდა რუის-ურბნისის კრებას. თანაც, მე უკვე გითხარით, რომ მასთან ჩვენ შიდასაეკლესიო პოლემიკა გვქონდა, რაც, სრულიად ბუნებრივად, ცნობილი არ ყოფილა გარე საზოგადოებისთვის. ისიც გამცნეთ, რომ ყველა ამ საკითხზე ჩვენგან მიღებული ჰქონდა შენიშვნები. გაითვალისწინა თუ არა ეს სხვა საქმეა. ბოლოს, მრავალ ამგვარ სადავო საკითხთა გამო გავწყვიტეთ კავშირი.
(agmsarebeli. ციტატა): "4) დალოცვილო, არც კი იცით თქვენს მიერ მრავალგზის ციტირებული ანათემატიზმი როდის მიიიღეს და მაგით ცდილობთ ფონს გასვლას? ჰმ, ესეგი არავინ იცის როგორ იწერდნენ პირჯვრარს არა? ერთი მხრივ გვაქვს ანათემატიზმა, რომ მხოლოდ ორი თითი. ესეგი კრებას დასჭირდა, რომ დაეგმო ერთითიანი ან მრავალთითიანი წყობა. და ესაა ცხადი ნიმუში იმისა, რომ მანამდე(ანუ იმ კრებამდე), არსებობდა ღვთივკურთხეული წესი ან ერთი ან მრავალი თითით ჯვრის გამოსახვისა......(თუმცა ჩემთვის ცხადია რომ არსებობდა)..."
ამ ანათემატიზმას ზუსტი თარიღი მეცნიერებმაც არ იციან და რა გასაკვირია ჩვენც არ ვიცოდეთ, თუმცა ცნობილია, რომ ის მონოფიზიტების წინააღმდეგ მიიღეს, რადგან მოთავსებულია ამ მწვალებელთა მიღების წესში. ასე, რომ აქ მაინცდა მაინც დიდ გაურკვევლობასთან არ უნდა გვქონდეს საქმე.
(agmsarebeli. ციტატა): "5) ესეგი ეკლესიას, გასული სამი საუკუნე აღარ ყოლია წმინდანები? ეს მართლაც აბსურდია, და რომ ისინი სამი თითით იწერდნენ პირჯვარს ამაში ეჭვი გეპარება...ბოლო დრო ათონზე, რუსეთში, საბერძნეთში და ქვეყნებში გაბრწყინებული მამები წმინდანები არა არიან? სილუან ათონელს თუ ცნობთ წმინდანად, წმინდა ნიკოდიმოს მთაწმინდელ, ერთხელს თქვენს მიერ დამოწმებულს და ასე შემდეგ, განი ცხადზე უცხადესი მოწმობაა არაა, რომ ისინი ამის შესახებ არათუ ანათემეტიზმას არ იმეორებენ, არამედ ერთ მსუბუქ შენიშვნასაც არა ამბობენ, რომ სამთითIანი წყობა არაა მართებული".
ეს წმიდად ეკლესიოლოგიური საკითხია. 17-ე საკუნის შემდეგ თქვენს ეკლესიაში შერაცხილი წმინდანებს ჩვენ არ ვცნობთ, ისევე როგორც თქვენ არ ცნობთ ჩვენს ეკლესიაში ამ პერიოდის შემდეგ შერაცხილ წმინდანებს.
მგონი ყველაფერი ნათლად ითქვა.
ძველმართლმადიდებელი:
ნატალია მიხაილოვა
პაისი ლიგარიდი - რომის პროპაგანდის დაქირავებული აგენტი
ნაშრომიდან: "წყალობითა ღვთისათა პატრიარქი". ნაწილი 2
წინამდებარე სტატიაში შეერთებულია ნატალია მიხაილოვას წიგნის "წყალობითა ღვთისათა პატრიარქი" ("Божией милостью Патриарх") ორი თავი: "რომის პროპაგანდის დაქირავებული აგენტი" და "პატრიარქ ნიკონის გასამართლების არაკანონიკურობა". ამ თავებში კარგად ჩანს, რომ თვით ახალმოწესე ისტორიკოსებიც კი აღიარებენ 1667 წლის კრების ცდომილებას. სწორედ ამ კრებაზე, რომელსაც თავმჯდომარეობდა ლათინობის აგენტი, მართლმადიდებლობიდან მოკვეთილი და მამათმავალი პაისი ლიგარიდი, გაიკიცხა და დაიგმო ძველი საეკლესიო გადმოცემა და მისი მიმდევრები (რომელთაც შემდგომში "სტაროვერები" ეწოდათ). ამავე კრებაზე გასამართლდა პატრ. ნიკონი. მრავალ ჩვენს თანამემამულეს წარმოდგენაც არა აქვს თუ ვინ ასამართლებდნენ ძველმოწესეებს და თუნდაც პატრიარქ ნიკონს. იმ მასალების მიხედვით, რომელსაც ისტორიოგრაფია გვაძლვს, თავისუფლად შეგვიძლია განვაცხადოთ, რომ ეს იყო ყაჩაღთა კრება, რომელმაც ყოველი საეკლესიო პრინციპებისა და კანონების დარღვევით დაგმო მართლმადიდებლობა და რუსეთის ეკლესია რეფორმებისა და რევოლუციების გზას შეუყენა. ამაოდ როდი ამბობდა ცნობილი დისიდენტი ა. სოლჟენიცინი: "რომ არა პატრიარქ ნიკონის რეფორმა, რუსეთში რევოლუცია არ მოხდებოდა". ალბათ დადგება დრო, როდესაც მართლმადიდებელი ქრისტეანები, ისინი, ვინც განხეთქილებაში არიან ძველმართლმადიდებლობასთან, შეიგნებენ მთელ ტრაგიზმს მათი ყოფისა; მთელ ტრაგიზმს იმ სიცრუისა, რომელშიც საუკუნეებია იმყოფებიან და გადააფასებენ იმ ისტორიულ მოვლენებს, რომლებმაც მართლმადიდებლობის რღვევას მისცეს დასაბამი და რომელმაც მოუმზადა გზა აპოსტასიას (განდგომილებას).
მთარგმნელისგან.
ს. დ. მილორადოვიჩი. "პატრიარქ ნიკონის გასამართლება" (ტილოს შექმნის თარიღი 1885 წ.)
"ლიგარიდის შესახებ ბიოგრაფიული ცნობები, რომის პროპაგანდის არქივების მიხედვით, შეკრიბა იეზუიტმა მღვდელმა პირლინგმა და მანვე გამოაქვეყნა ის XIX საუკუნეში. სხვა სწავლულმა კათოლიკემ, ტეინერმა, 1859 წელს გამოაქვეყნა ნუნციატურის არქივში დაცული, პაპის ნუნცისა და დომინიკანელ მღვდელ შირეცკისადმი, ლიგარიდის მიერ პოლონეთში მიწერილი წერილები. მრავალი დოკუმენტია დაცული რუსულ არქივებშიც; მათი უდიდესი ნაწილი გამოქვეყნებულია რუსი ისტორიკოსის ნ. გიბენეტის წიგნში "Историческое исследование дела Патриарха Никона" ("პატრიარქ ნიკონის საქმის ისტორიული კვლევა").
ლიგარიდი დაიბადა 1612 წელს კუნძულ ხიოსზე. ამ კუნძულის ბინადართა შესახებ საკმაოდ საინტერესო ცნობას ვხვდებით ელიზე რეკლიუს თხზულებაში "დედამიწა და ადამიანები": "ხიოსელი ბერძნები ყოველთვის გამოირჩეოდნენ მერკანტილური გენიით... სხვა ბერძნები გაურბიან ამ თანატომელებს, რომლებიც იმდენად მოხერხებულნი არიან, რომ მათზე ხშირად ამბობენ, ისინი უფრო რომელიმე ებრაული ან ფინიკიური კოლონიის შთამომავლები არიანო, ვიდრე ბერძნების; ხიოსელებს ნამდვილად ახასიათებთ ერთგვარი სემიტიზმი... ებრაელთა მსგავსად, ხიოსელები გაურბიან უცხოტომელებთან ან სხვა კუნძულელ ელინებთან ქორწინებას... გაიძვერა და შემპარავი ხიოსელები, ამავე დროს ძალზედ დახელოვნებულნი არიან პატივისა და თბილი სავარძლების მოპოვებაში".
ხიოსის მკვიდრი, პანტელეიმონ ლიგარიდი, 13 წლისა შევიდა რომის წმ. ათანასეს სახელობის იეზუიტურ კოლეგიაში და დაამთავრა იგი 1636 წელს. სამი წლის შემდეგ (ანუ 1639 წ.) ლიგარიდს ხელი დაასხეს დიაკვნად, მოგვიანებით კი უნიატმა მიტროპოლიტმა რაფაელ კორსაკმა მღვდლობაც კი მიუბოძა მას. 1641 წელს კათოლიკური სარწმუნოების პროპაგანდის კონგრეგაცია ლიგარიდს აგზავნის მისიონერად ჯერ კონსტანტინოპოლში, შემდეგ კი მოლდავეთსა და ვალახეთში.
ხიოსელებისთვის დამახასიათებელი გაიძვერობით ლიგარიდმა მოახერხა იერუსალიმის მართლმადიდებლური პატრიარქის მოტყუება, რომელმაც 1651 წელს ლიგარიდი, პაისის სახელწოდებით, ბერად აღკვეცა, ერთი წლის შემდეგ კი ღაზის მიტროპოლიტადაც დაასხა ხელი, სადაც, სხვათა შორის, ლიგარიდი არასოდეს ყოფილა. დროთა განმავლობაში მართლმადიდებელ პატრიარქთა ყურამდეც მივიდა ცნობა იმის შესახებ, რომ ლიგარიდი იყო ფარული კათოლიკე (ლათინი), რომელმაც სამღვდლო ხარისხი მიიღო არამართლმადიდებელი ეპისკოპოსისგან. გარდა ამისა, ცნობილი გახდა ლიგარიდის სოდომური მიდრეკილებაც (ლიგარიდი მამათმავალი აღმოჩნდა), ამიტომაც ის უნდა დაქვემდებარებოდა სასულიერო პატივის აყრასა და ეკლესიისგან განკვეთას.
1660 წელს ლიგარიდი მიტროპოლიტის კათედრიდან ჩამოამხო და ეკლესიიდანაც მოიკვეთა იერუსალიმის პატრიარქმა ნექტარიოსმა (პატრ. პაისის მემკვიდრემ). მიუხედავად ამისა, ლიგარიდი თავს მაინც ღაზის მიტროპოლიტს უწოდებდა და როგორც რომის პროპაგანდის აგენტი აღმოსავლეთში, შესაბამის ანაზღაურებასაც ღებულობდა. ღაზის მიტროპოლიტის სტატუსით ჩავიდა ის პოლონეთში, სადაც ორი წელიწადი იმსახურა ლათინურ კოსტელში. აქ, პაპის ნუნცთან შეთანხმებით, მეფე იოანე კაზიმირისა და დომინიკანელი მღვდლის შირეცკისგან მიიღო მოსკოვში გამგზავრების დავალება.
ლიგარიდი მოსკოვში ჩავიდა 1662 წელს, 1660 წლის სამღვდელმთავრო კრებიდან ორი წლის შემდეგ. მალე კიდევ ერთი კრების მოწყობა დაიგეგმა, სადაც უკვე ოთხივე პატრიარქი უნდა მოეწვიათ. მოსკოვში ჩამოსული ლიგარიდი, რომელიც ცნობილი იყო როგორც ღვთისმეტყველი და ავტორიტეტული საეკლესიო მოღვაწე, მოსკოვში ხელგაშლილად მიიღეს. მას დაევალა აღმოსავლელ პატრიარქებთან მიმოწერა და მოსკოვში, ძალიან მალე, დიდი ზეგავლენაც მოიპოვა. 1663 წლის მომდევნო სამღვდელმთავრო კრებაზე ის უკვე თავმჯდომარეობდა, მონაწილეობდა ახალ ეპისკოპოსთა, იღუმენთა და არქიმანდრიტთა ხელდასხმასა და ერთი კათედრიდან მეორე კათედრაზე მათ გადაადგილებაშიც.
მეფე ალექსი მიხეილის ძე და პატრიარქი ნიკონი
ამ დროისთვის პატრიარქმა ნიკონმა უკვე იცოდა, რომ ლიგარიდი იყო ეკლესიიდან განკვეთილი ლათინი მწვალებელი და სოდომიტი. ამის შესახებ მას ამცნეს სხვა ბერძნებმა. ნიკონი აფრთხილებდა მეფეს, მაგრამ ამაოდ, რის გამოც 1663 წელს გადაწყვიტა მიემართა კონსტანტინოპოლის პატრიარქ დიონისესთვის და საქმის მთელი ვითარება აღეწერა. სხვათა შორის ის წერდა: "მეფის აღმატებულებამ საკუთარი განკარგულება სამღვდლო ხარისხზე მაღლა დააყენა, რათა უკვე აღარ იღებდნენ ჩემგან კურთხევას; მოიწვია კრება და ამ კრებაზე, ღმრთის სჯულის ავლით, ღაზის მიტროპოლიტის კურთხევით ნოვგოროდში კრუტიცკელი მიტროპოლიტი პიტირიმე დაინიშნა... სხვა ეპარქიებში კი სხვა ეპისკოპოსები განაწესეს".
ამის შემდეგ, მხედველობაში ჰქონდა რა მისთვის და პატრიარქ დიონისესთვის ცნობილი ფაქტი ლიგარიდის ეკლესიისგან განკვეთისა, პატრიარქი ნიკონი წერს: "ამ უსჯულო კრების გამო რუსეთში აღმოსავლეთის ეკლესიასთან ერთობა შეწყდა და განიდრიკნენ ყოველნი თქვენი კურთხევისგან, საკუთარ წიაღში კი რომის კოსტელის თესლი ჩაინერგა".
ასე აფასებდა პატრიარქი ნიკონი რუსეთის საეკლესიო ცხოვრებაში ეკლესიისგან განკვეთილი და პატივაყრილი ლიგარიდის მოღვაწეობას. მაგრამ მისმა სიგელმა პატრიარქ დიონისემდე ვერ მიაღწია: ის მეფის ბრძანებით ხელთ ჩაიგდეს და 1666 წლის კრებაზე საჯაროდ წაიკითხეს. კრებას აღმოსავლეთის ოთხი პატრიარქიდან ორი ესწრებოდა და ორივემ კარგად უწყოდა, რომ ლიგარიდი განკვეთილი იყო. მიუხედავად ამისა, იცრუეს და განაცხადეს, რომ ლიგარიდი ჭეშმარიტად მართლმადიდებელი მიტროპოლიტი იყო. მეტიც, პატრიარქ ნიკონის მიერ პატრიარქ დიონისესადმი მიწერილი სიგელი გახდა მიზეზი ერთ ერთი უმძიმესი ბრალდებისა, კერძოდ იმისა, რომ მან (ნიკონმა) "ყველა მართლმადიდებელ ქრისტეანს მწვალებლები უწოდა, ცილს სწამებდა საკუთარ სამწყსოს და ირწმუნებოდა, რომ თითქოსდა ყველა, დიდიან-პატარიანად, რომის პაპის სწავლებას შეუდგა". ამით ის დაუქვემდებარეს კანონს, რომელიც განიკითხავს საკუთარი სამწყსოს შემარცხვენელ ეპისკოპოსს. ასეთი პირები უნდა დაემხონ და სიკვდილითაც კი უნდა დაისაჯონ. სასამართლოზე პატრიარქმა კიდევ ერთხელ აღნიშნა, რომ ლიგარიდი განკვეთილი და შეჩვენეული იყო, რომ მას არ გააჩნია ხელდასხმის სიგელი და, რომ "ყოველივე ამას ის მართლმადიდებელ ქრისტეანებზე კი არა, ღაზის ყოფილ მიტროპოლიტზე წერდა".
1853 წელს გამოქვეყნდა დოკუმენტები ვატიკანის არქივებიდან, რომელთაგან ცხადი შეიქნა, რომ ლიგარიდი არა მარტო ეკლესიიდან განკვეთილი და შეჩვენეული მწვალებელი იყო, არამედ ნამდვილად ემსახურებოდა რომის პროპაგანდის კონგრეგაციას, ღებულობდა მისგან ყოველწლიურ ანაზღაურებას და ეკლესიის ვატიკანთან უნიისკენ მიდრეკას ცდილობდა. ეს უკანასკნელი ვითარება, ცხადია, პატრიარქ ნიკონისთვის უცნობი იყო, მაგრამ ცნობილი უნდა ყოფილიყო იგი XIX-XX საუკუნის მეცნიერთათვის, რომლებიც რატომღაც თავიანთ თხზულებებში ხშირად იმოწმებდნენ ციტატებს ლიგარიდის "ისტორიიდან", ზოგჯერ კი აღიარებდნენ მის გაიძვერობასაც, ეშმაკობასაც და უნარს პატივისა და თბილი სავარძლების მოპოვებისა". ამ წმინდად ეთნოგრაფიული თვისებების უკან კი საქმის არსის დანახვა არ სურდათ. არადა მას აშკარად მკრეხელური ხასიათი გააჩნდა. როგორც მ. ვ. ზიზიკინი წერს, პატრიარქ ნიკონის საქმეს წყვეტდა "გაყიდულ პატრიარქთა მოქრთამული კრება, რომელთაც ხელმძღვანელობდა არა ძიება და საქმის დეტალების გამოკვლევა, არამედ სულგაყიდული ბერძენი-ლათინი, მართლმადიდებლობიდან გაძევებული მიტროპოლიტი, რომელსაც რუსეთის პატრიარქის საყდრის მისაკუთრება სურდა" (რათა უფრო ადვილად დაემკვიდრებინა უნია).
საეკლესიო კანონების თვალთახედვით, ნიკონის გამსამართლებელი კრების შემადგენლობა არაკანონიერი იყო. სასამართლომ არ შეისწავლა საქმის არსი და მთავარ საკითხში (კათედრის დატოვება) ბრალდებულის განმარტებაც კი არ მოისმინა; ბრალდებულის მხრიდან არც ერთი მოწმე არ დაკითხა (ყველა მათგანი წინასწარ გადასახლებულნი იყვნენ); ბრალდების პუნქტთა უმეტესობა (სულ 17) წამოყენებულ იქნა თვით სასამართლოს პროცესში.
აქ შეუძლებელია პატრიარქის გასამართლების ყველა პერიპეტიების დამოწმება. შევჩერდებით მხოლოდ სასამართლოს შემადგენლობაზე. როგორ უკვე ითქვა, ოთხი აღმოსავლელი პატრიარქიდან, რომელთაც პატრიარქი ნიკონი უნდა გაესამართლებინათ, მხოლოდ ორი ჩამოვიდა: ალექსანდრიელი პაისი და ანტიოქიელი მაკარი. მათთან დაკავშირებით მნიშვნელოვანია აღინიშნოს ორი ვითარება:
1) სასამართლოს დროს მათ არ შეეძლოთ ყოფილიყვნენ პატრიარქის გამსამართლებელნი, რადგან იმ დროს თვითონვე იყვნენ დამხობილნი საკუთარი კათედრებითან (ზუსტად ამ კრებაზე მონაწილეობის გამო) კონსტანტინოპოლის პატრიარქ პართენის და მასთან სოლიდარული ბერძენი მღვდელმთავრების მიერ.
2) მაკარი და პაისი მოქრთამა მოსკოვის მთავრობამ. მათი მოქრთამვა ზუსტად არის დამტკიცებული პროფესორ კაპტერევთან, რომელიც ქრთამის რაოდენობასაც აღნიშნავს.
გარდა ამისა, თვით კრებაზე, ამ პატრიარქებმა უკიდურეს შემთხვევაში ორჯერ მაინც იცრუეს: ჯერ არწმუნეს პატრიარქ ნიკონს, რომ გააჩნდათ ორი დანარჩენი პატრიარქის (ანუ მათი დამამხობელი პართენისა და ეკლესიიდან ლიგარიდის მომკვეთი ნექტარიოსისა) უფლებამოსილება, შემდეგ კი არწმუნეს კრება, რომ ლიგარიდი არავის მოუკვეთია ეკლესიისგან.
როგორც მოვლენათა შემდგომი განვითარებისგან დავინახავთ, ნიკონის გამსამართლებელი პაისი და მაკარი ჯერ კიდევ ლიგარიდის მიერ იყვნენ ჩაბმულნი უნიის შესახებ მოლაპარაკებებში და ერთი პერიოდი იხრებოდნენ კიდევაც უნიისკენ.
ასეთები იყვნენ მთავარი მსაჯულნი. ლიგარიდის გარდა, კრებას კიდევ შვიდი უცხოელი ეპისკოპოსი ესწრებოდა, მაგრამ ისინი მოსკოვში აღმოჩნდნენ საკუთარი საქმეების გამო და ჩამოსულები იყვნენ "მოწყალების სათხოვად და არა კრებაზე კანონიკური საკითხების განსახილველად, რომელიც ოთხი ადგილობრივი პატრიარქისგან უნდა მიეღოთ".
კრებას ასევე ესწრებოდა 14 რუსი ეპისკოპოსი, რომელთაგან ექვსმა ხელდასხმა და კათედრა ეკლესიისგან განკვეთილი ლიგარიდისგან მიიღო, ხოლო რვა ეპისკოპოსი ნიკონისგან ხელდასხმული გახლდათ.
სასულიერო დასის გარდა, ზოგიერთ სხდომას ესწრებოდა თვით მეფე ალექსი მიხეილის ძე და იგივე დიაკვნები და თავად-აზნაურები, რომლებიც მანამდე, მთელი რვა წლის განმავლობაში ასმენდნენ პატრიარქს. 1666 წლის 12 დეკემბრის ბოლო სხდომაზე მაკარიმ და პაისიმ ჰკითხეს ბერძენ ეპისკოპოსებს: "როგორ სასჯელს იმსახურებს ნიკონი, რომელმაც გაქელა საღმრთო კანონები და რომელიც ამდენ მკვლელობაშია ბრალდებული (იგულისხმება ეპისკოპოს პავლე კოლომნელისა და სიტინის საქმესთან დაკავშირებული გლეხის მკვლელობა) და რომელმაც თავისი პატრიარქობის პერიოდში მრავალი ძარცვა და უსამართლობა ჩაიდინა?"
ბერძენმა ეპისკოპოსებმა უპასუხეს: "კანონიკურად, ის უნდა დაემხოს და წაერთვას მღვდელმსახურების უფლება".
ამ შეკითხვას რუსმა ეპისკოპოსებმაც უპასუხეს: "დე, დაემხოს ნიკონი, რადგან მას მრავალი დანაშაული აქვს ჩადენილი".
ასე გამოუტანეს განაჩენი პატრიარქ ნიკონს, მასთან ერთად კი ეკლესიის დამოუკიდებლობას. კრების შემდგომი საქმე დაკავშირებული იყო ახალი პატრიარქის, იოასაფ II არჩევასთან. შემდეგ კრებამ დაამტკიცა ძველ საეკლესიო წიგნებთან და წესებთან დაკავშირებული ღონისძიებების მართებულობა (მათში პატრ. ნიკონის მონაწილეობის აღიარების გარეშე).
ჯერ კიდევ 120 წლის წინათ ვ. პალმერი ჭვრეტდა 1667 წლის კრების საშინელ შედეგებს და ამბობდა: "დაეუფლება თუ არა რუსეთს გერმანული მატერიალიზმი დ ბოლოს და ბოლოს თვით ქრისტეანობის სახელით დადგება თუ არა აპოსტასია?"
და რა ხდება ახლა? "რომის პროპაგანდა" მართლმადიდებელ რუსეთში აგზავნის უკვე არა ცალკეულ ემისრებს, არამედ ათეულობით ლიგარიდებს, რომელთაგან ზოგი მართლმადიდებელი მღვდელმთავარია. ისინი ქადაგებენ "ქრისტეანული რადიომაუწყებლობიდან", გამოსცემენ ჟურნალებსა და გაზეთებს; მოსკოვში პაპის ნუციც კი გამოჩნდა. ასე, რომ სახეზეა უნიის მიღწევის მორიგი მცდელობა".
მასალა გადმოტანილია საიტიდან: http://www.oldorthodox.ge/ist_natalia_mixa...uli_agenti.html
Tatusi: ყველას ნაწერს ვკითხულობ.. ბევრ რამეზე დამაფიქრეთ..
ბავშვი მინდა სწორად მოვნათლო. მაინტერესებს თუ რჯულისკანონში წერია რომ უნდა შთაფლან ბავშვში წყალში, მაშინ რატომ აპკურებენ ჩვენს ეკლესიაში? იმიტომ რომ ვიღაც ედიშერ ჭელიძე სწორად თვლის? რჯულისკანონზე მნიშვნელოვანია მისი აზრი?
ან გამაგებინეთ, თუ სამი თითით პირჯვრისწერა სწორია, ერთი ხატიც კი არ დაწერილა 3 თითით პირჯვრისწერით, რატომ?
afxazi (Tatusi. ციტატა): "იმიტომ რომ ვიღაც ედიშერ ჭელიძე სწორად თვლის?"
აჰ, ედიშერ ჭელიძეა ვიღაცა და ეს ძველმართლმადიდებელი ჭეშმარიტების ღაღადი. შეგიძლია იხილო სტატია და წაიკითხო.
http://library.church.ge/index.php?option=...emid=69&lang=en
Tatusi: აფხაზი, მადლობთ ლინკი ვნახე, ეს თემა ძალიან მაინტერესებს. პატარა ბავშვი მყავს და ბოლომდე წაკითხვა ვერ მოვასწარი, თუმცა რასაც გადავავლე თვალი, რამდენიმე მომენტი მომხვდა თვალში:
1. იქ წერია, თითქოს "ნათლობის წესი პირველი საუკუნიდანვე ორი სახისა იყო: (1) წყალში სამგზის ჩაძირვით და (2) თავზე წყლის სამგზის გადასხმით". რამდენი ხანია ამ თვალსაზრისით კვლევებს ვაწარმოებ და ა რ ს ა დ არ არის მოციქულთა მიერ კანონიკურად ჩამოყალიბებული გადასხმით ნათლობა. თუ ისევ ის კერძო შემთხვევები იგულისხმება, რაზეც აქ დავობდით თქვენ და ის ძველმართლამდიდებელი?
მიპასუხეთ, კერძო შემთხვევების მსგავსად რატომ მოვნათლო ბავშვი, თუ შემიძლია კანონის მიხედვით მოვნათლო?
2. გულწრფელად მითხარით, ვერ ხვდებით, რომ "მოციქულთა კანონების შემსუბუქების" პოლიტიკა აბსურდამდე მიიყვანს კაცობრიობას? (და მიყავს კიდევაც თუ დღევანდელ სულიერ მდგომარეობას გავითალისწინებთ) ყველამ თუ ნელ-ნელა ამსუბუქა, მაშინ ბოლოს რაღა დარჩება? სად არის ზღვარი? ხომ იცით, რომ ცუდის გაკეთება ხომ ბევრად მარტივია ვიდრე კარგის. დახლოებით ისე გამოგდით, რომ დავუშვათ სიგარეტის მოწევა, თავის დანებება ხომ რთულია, ვიცრუოთ ხოლმე, სიმართლის თქმა ხომ რთულია და ა.შ. მეორეც ერთი, მე ვერ ვხედავ მიზეზს, რომ სხვა ლიტურგიის მსგავსად, ნათლობაც უნდა შემსუბუქდეს. მესამეც, რას ვამარტივებთ პკურებით? მღვდლის ხელის მოძრაობას?
მიპასუხეთ, მე მინდა ბავშვი სწორად მოვნათლო, რატომ უნდა ვიხელმძღვანელო "მსუბუქი" ფორმით, როდესაც არსებობს მიღებული კანონი და არსებობს წყლიანი ემბაზი? ასე რთულია მასში ბოლომდე დაფარვა წყლით?
3. თუ "ბაპტიზმა" ორგვარი ხმარებისაა: (1) ყოფითი (თარგმანში - შთაფლვა) და (2) საეკლესიო (შინაარსი - ნათლისღება), და თუ თქვენ ამტკიცებთ, რომ ეს კანონში არა ყოფითი, არამედ საეკლესიო შინაარსით იქნა გამოყენებული, ესეიგი ამტკიცებთ, რომ იგულისხმება ნათლისღება, ანუ კანონი 3-ჯერ ნათლისღებას გვასწავლის? არ იცით რომ "ვაღიარებთ ერთსა ნათლისღებასა"?
მიპასუხეთ, თქვენ, აფხაზი, ეთანხმებით ედიშერ ჭელიძის ლოგიკას, რომლის მიხედვითაც მოციქულთა კანონი 3-ჯერ ნათლობას გვასწავლის?
afxazi (Tatusi. ციტატა) "მიპასუხეთ, თქვენ, აფხაზი, ეთანხმებით ედიშერ ჭელიძის ლოგიკას, რომლის მიხედვითაც მოციქულთა კანონი 3-ჯერ ნათლობას გვასწავლის?"
და ეს დასკვნა გამოიტანეთ? არა მგონია უბრალოდ დაინტერესებული პიროვნება ბრძანდებოდეთ. ამიტომ თქვენთან კამათის ნერვები არ მაქვს. არავინ არ გიკრძალავთ შთაფლვით მონათვლას. მონათლეთ ასე თქვენი შვილი, მაგრამ ნუ გვეტყვით, რომ ეს ერთადერთი სწორი ფორმაა. ამაზე მოვრჩეთ აქ საუბარს. მეც დავიღალე და ვფიქრობ ყველა დაიღალა.
IOANE (ციტატა. Tatusi): "ესე იგი ამტკიცებთ, რომ იგულისხმება ნათლისღება, ანუ კანონი 3-ჯერ ნათლისღებას გვასწავლის? არ იცით რომ "ვაღიარებთ ერთსა ნათლისღებასა"?" მიპასუხეთ, თქვენ, აფხაზი, ეთანხმებით ედიშერ ჭელიძის ლოგიკას, რომლის მიხედვითაც მოციქულთა კანონი 3-ჯერ ნათლობას გვასწავლის?
თუ დრო გექნებათ თავიდან წაიკითხეთ უკვე ის რაც წაკითხული გაქვთ...
კიდევ ერთხელ ვიტყვით რომ ეკლესია არაფერს არ ამარტივებს პირველ საუკუნეებში საღვთო მსახურება გრძელდებოდა იმდენად დიდ ხანს, რომ ბასილი დიდმა და შემდეგ იოანე ოქროპირმა საღვთო ლიტურგია, გვირგვინი საიდუმლოებათა, როგორც მისი წეს განგება დროის შემოკლების მიზნით შეამოკლეს. ნუთუ ამ ეკლესიის ბურჯ მამებზე აღმატებულად შევიმეცნებთ სარწმუნოებას და მათ მოციქულთა ტრადიციები დააკნინეს? გაამარტივეს? მათ ღვთისმსახურება მაშინდელი სინამდვილიდან გამომდინარე შეცვალეს, მაგრამ არა არსობრივად, არამედ იგივე სიმაღლით და სიზუსტით გადმოგვცეს. სხვა და სხვა დროს გაჩნდა ეკლესიაში არა სარწმუნოებითი არამედ მსახურებითი ფორმის შეცვლა, ხოლო ვისაც აეჭვებს ჩვენს ეკლესიაში სრული შთაფვლით ნათლობა, გთავაზობთ ფოტო მასალას (მასალა ინტერნეტ სივრცეშია მოპოვებული, რამოდენიმე უცნობი სასულიერო პირის გარდა შემიძლია ყველას მისამართი მოგაწოდოთ)
Tatusi: აფხაზი, მართალი ხართ, "უბრალოდ დაინტერესებული" არ ვარ, ძალიან დაინტერესებული ვარ, იმიტომ რომ ამაზე საინტერესო ალბათ ცხოვრებაში არაფერია.. და ისიც მესმის როგორი დამღლელია მუდმივად ეძებო კანონის დარღვევის გამართლება..
ბავშვს რაც შეეხება, სამწუხაროდ ისე ვერ მოვნათლავ, როგორც მინდა, იმიტომ რომ ჩემი ქმრისთვის (ისევე როგორ 99% საქართველოსთვის) ნათლობა დანათესავების და ქეიფის მიზეზია და არა სულის გადარჩენის საშუალება და ამიტომ ასეთი რამეები არ აინტერესებს.. მაგრამ ეხლა გავიგე, რომ თურმე არსებობს გადანათვლის პრაქტიკაც და ძალიან მიხარია..
იოანე, შეიძლება რამე გამომრჩა, ერთი ხელით ბავშვს ვაძინებდი და მეორეში კომპიუტერი მეჭირა smile.gif გადავიკითხე და ეხლა ვნახე, რომ იქ თარგმანის სისწორეზეა საუბარი.. გასაგებია, მაგრამ არსი იგივე რჩება.. თუ ბაპტიზმა ნიშნავს შთაფლვას (და ვთანხმდებით, რომ არ იხულისხმება ნათლისღება), მაშინ გავაკეთოთ ის რაც წერია. ჩემი კითხვა მაინც ძალაშია, რატომ არ ვნათლავთ კანონის მიხედვით, ეს ხომ ასეთი ადვილია, ვერ გავიგე. რატომ ვიკლავთ თავს კერძო შემთხვევების ძიებით, რომ გავიმართლოთ თავი, როდესაც შეიძლება უბრალოდ მივყვეთ მოციქულთა კანონს.. ამის პასუხი ვინმეს გაქვთ?
ხო, აი ასეთი ნათლობა მინდა, ამ სურათში როგორიც არის.. მაგრამ ასე ყველგან არ ნათლავენ.. მაინც ვერ ვხვდები რა გვიშლის ამაში ხელს.
მე მგონი ლიტურგიის ცვლილება არ ამართლებს ნათლობის გამარტივებას.. თან ის გამარტივდა და ცნობილია რომ გამარტივდა.. მარამ ნათლობის გამარტივება სად წერია? ეს მარტო პრაქტიკაში გაამარტივეს, თორემ რაიმე კანონის ან განწესების მსგავსი ხომ არ არსებობს.. მარტო რამდენიმე შემთხვევა არ ნიშნავს რომ 50-ე კანონით დადგენილი ნათლობა ჩაანაცვლა რაიმე სხვა ფორმამ.
IOANE (Tatusi. ციტატა): "ხო, აი ასეთი ნათლობა მინდა, ამ სურათში როგორიც არის. მაგრამ ასე ყველგან არ ნათლავენ. მაინც ვერ ვხვდები რა გვიშლის ამაში ხელს."
მე მგონი ლიტურგიის ცვლილება არ ამართლებს ნათლობის გამარტივებას. თან ის გამარტივდა და ცნობილია რომ გამარტივდა.. მარამ ნათლობის გამარტივება სად წერია? ეს მარტო პრაქტიკაში გაამარტივეს, თორემ რაიმე კანონის ან განწესების მსგავსი ხომ არ არსებობს.. მარტო რამდენიმე შემთხვევა არ ნიშნავს რომ 50-ე კანონით დადგენილი ნათლობა ჩაანაცვლა რაიმე სხვა ფორმამ.
მოდით ჯერ წაიკითხეთ სრულიად დასახელებული ტექსტი, შედარებით მეტად რომ გაერკვევით ამ საკითხთან მიმართებაში თუ გექნებათ სურვილი პირადად აგიხსნით (PM), ქალბატონის პოზიციიდან მესმის თქვენი მოსაზრება, მაგრამ ეკლესიის მართვა გამგეობა, ღვთისმსახურება, ადამიანთა ხსნისთვის არის დადგენილი. დღეს რომ ლიტურგიაზე გვქონდეს საუბარი და არა პირიქით ნათლობაზე დამერწმუნეთ იგივე რეაქცია გექნებოდათ, როგორც უაღმატებულესი საიდუმლოს "გამარტივებაზე", მაგრამ მეოთხე საუკუნის მორწმუნეება სრული ნდობით მიიღეს ეკლესიის მოძღვართა დადგინება, რითაც სულის ხსნა დაუბრკოლებლად მიიღეს.
ადმინისტრატორთან და თემის ავტორთან ბოდიშს ვიხდი, თემის შინაარსიდან გადახვევის გამო.
afxazi (Tatusi. ციტატა): "მე მგონი ლიტურგიის ცვლილება არ ამართლებს ნათლობის გამარტივებას".
შევთანხმდეთ იმაზე, რომ მარტივდება მხოლოდ გარეგნული ფორმა და სხვა არაფერი. ლიტურგიას იმიტომ ვუსვამთ ხაზს, რომ ეს არის ყველაზე აღმატებული მსახურება, რაც კი შეიძლება დედამიწის ზურგზე სრულდებოდეს, რამეთუ პური და ღვინო პირდაპირი გაგებით გარდაიქმნება ჭეშმარიტ სისხლად და ხორცად მკვდრეთით აღმდგარი მაცხოვრისა. და თუკი შესაძლებელია ამ უწმინდესმა სმახურებამ პირველ ოთხ საუკუნეში განიცადოს ოთხი ფორმობრივი რედაქტირება, რატომ უნდა ვიყოთ კატეგორიულნი იგივე ნათლობის გარეგნულ ფორმასთან დაკავშირებით.
ბევრი რომ არ გავაგრძელო მოკლედ ვიტყვი. შთაფლვითი ნათლობა მკვეთრად გამომხატველია საიდუმლოს შინაარსისა, მაგრამ ეს არ გვაძლევს უფლებას უარვყოთ მეორე ფორმაც, ჯერ ერთი იმიტომ, რომ ის ერეტიკული არ არის და მეორეც ის არავის დაუგმია.
(Tatusi. ციტატა): "მაგრამ ეხლა გავიგე, რომ თურმე არსებობს გადანათვლის პრაქტიკაც და ძალიან მიხარია".
სიფრთხილე არ გაწყენდა. ვერ დამისახელებენ ვერცერთ ფაქტს, რომ დასმითი წესით მონათლული ხელახლა მოენათლა ეკლესიის რომელიმე მოღვაწეს. ამიტომ ჩემი რჩევა იქნება, რომ ნუ აჩქარდები.
(Tatusi. ციტატა): "ხო, აი ასეთი ნათლობა მინდა, ამ სურათში როგორიც არის. მაგრამ ასე ყველგან არ ნათლავენ. მაინც ვერ ვხვდები რა გვიშლის ამაში ხელს".
არაფერი. თუ მოსახერხებელია უნდა მოინათლოს ადამიანი შტაფლვით, მაგრამ თუ ეს არ არის მოსახერხებელი, არ შევცდებით თუ დასმით მოინათლება.
მე ვფიქრობ აქ უნდა მოვრჩეთ საუბარს. ვისაც კამათი უნდა ვურჩევ პირადად ედიშერ ჭელიძეს მიმართოს, რადგან თავის დროზე სწორედ მასთან წარმოებდა პაექრობა. მე და სხვა კი აქ ახალს ნამდვილად ვერაფერს ვერ ვიტყვით.
lampari: ეს სურათები კარგია და ლამაზია, საინტერესოა როგორ ნათლავენ მოზრდილებს, იქ ხომ შთაფლა გამორიცხულია, ისინი ლამის შარვალ კოსტუმში ინათლებიან. ნათლობა ხომ დაბადებაა, გინახიათ კაცი ჩაცმული დაიბადოს?!
9