წყალპკურებითი და წალგადასხმითი "ნათლობების" მხილება
იმის შესახებ თუ ვინ გასცა პასუხი ეპისკოპოს თეოგნოსტეს დასხმითი ნათლობის შესახებ
ავტორი: მღვდელმონაზონი ლეონიდ პლიაცი.
როგორც ცნობილია, ღმერთმა ადამიანი შექმნა თავის ხატად და მსგავსად. მაგრამ საღმრთო ყოფიერების თვისებები აისახებიან არა მარტო ადამიანებზე, არამედ მთელ ქმნილ სამყაროზე. სამყარო ბუკვალურად გამსჭვალულია ყოფიერების ანტინომიურობით. მარტივად რომ ვთქვათ ანტინომიის ცნება შეიძლება ავხსნათ, გარეგნულ წინააღმდეგობათა ერთობად. უფრო ვრცლად კი, ყოფიერებაში ერთი შეხედვით წინააღმდეგობრივ ფენომენთა, მოვლენათა ერთობად და ჰარმონიულ თანაარსებობად. ანტინომიურობის კერძო შემთხვევას წარმოადგენს სკოლის მერხიდან ყველასთვის კარგად ცნობილი დიალექტიკა.
ანტინომიურობითაა გამსჭვალული ისიც, რაც ეხება თვით ღმერთს და უშუალოდ საღმრთო საგნებს: ღმრთის ერთობა და სამებობა, ქრისტეს შედგენილი იპოსტასი, მასში ორი ბუნების განუყოფელი და შეურევნელი ერთობა, ღმერთის ტრანსცენდენტურობა და იმანენტურობა სამყაროსთან და ადამიანთან მიმართებაში (მისი არსებითი მიუწვდომლობა და მისივე ცნობადობა ენერგიებში) და ა. შ.
მწვალებლური სწავლებები ღმერთზე სწორედაც რომ ქრისტოლოგიურ და ეკლესიოლოგიურ დოგმატებში მოცემულ ანტინომიურობას ანგრევდნენ, იხრებოდნენ ან ერთ ან მეორე მხარეს (წმიდა მამებისეული ასკეტური სწავლებით: "ყოველგვარი უკიდურესობები ეშმაკისგანაა").
ასე, მაგალითად, როდესაც წმიდა სამების დოგმატში (ერთობა და განსხვავება: ერთობა, - არსთა იგივეობა და სამებობა - განსხვავება იპოსტასებში) მოხდა გადახრა განსხვავების მხარეს გაჩნდა არიანული მწვალებლობა; როდესაც მოხდა გადახრა ერთობის მხარეს, ჩამოყალიბდა საბელიანოზური მწვალებლობა. წმიდა ეკლესია იძულებული გახდა ანათემაზე გადაეცა ერთიც და მეორეც.
ანტინომიურობა ახასიათებს ქრისტეს ეკლესიის მიწიერი ცხოვრების მადლისმიერი შინაარსის ერთობასაც და მის ლიტურგიკულ ფორმებსაც. ერთი მხრივ ეს ფორმები - ლიტურგიკული გადმოცემებია, ჩვეულებებია, - ისინი შეიძლება იცვლებოდნენ ერთი ადგილობრივი ეკლესიიდან მეორემდე, განიცდიდნენ სრულყოფას, ვითარდებოდნენ დროში, უფრო ადეკვატურად გამოხატავდნენ მარადიულ საღმრთო-მადლისმიერ შინაარსს კონკრეტულ ეპოქასთან მიმართებაში.
მაგრამ, მეორე მხრივ, ამ ცვალებად ამპლიტუდას ზღვარიც გააჩნია, რომელსაც განსაზღვრავს საღმრთო შინაარსის შინაგანი მოთხოვნილება. გავიხსენოთ, ბასილი დიდის 91-ე კანონი, სადაც ლაპარაკია ძველ ლიტურგიკულ ფორმებთან მოპყრობის სიფრთხილეზე ("თავს ვავნებთ თვით სახარების არაჯეროვანი გაგებით... ჩვენი ქადაგება შეიკვეცება და მხოლოდ სახელწოდებაღა შეგვრჩება!") (იხ. დიდი სჯულისკანონი. საქ. საეკლ. კალენდ. 1987 წ. გვ. 429 – "ძვმართლ." რედ.). იგივეს ბრძანებს მეშვიდე მსოფლიო კრებაც ძველი, კანონიკური, დაწერილი თუ დაუწერელი საეკლესიო გადმოცემების დაურღვევლობაზე. ანუ, ერთი მხრივ, თითქოსდა შეიძლება გადმოცემათა შეცვლა, ეკლესიის ცხოვრების გარეგანი ფორმების სრულყოფა და ამავდროულად - არც შეიძლება.
შეიძლება, და ამავდროულად არსებობს ზღვარი. ჩვენ თუ ავიღებთ საფეხბურთო ბურთს და დავიწყებთ მისი ფორმის შეცვლას, შევამჭიდროვებთ მას ყველა მხრიდან, მაშინ ის შეიცვლება, მაგრამ თავის ფუნქციონალურობას მაინც არ დაკარგავს. პირიქით, სწორედ სხვადასხვა მხრიდან მოთამაშეებთან კონტაქტით მისი ფორმის შეცვლას უკავშირდება მისი სისრულე, ან თუ შეიძლება ითქვას, მისი "ყოფიერება", გამოყენება, აზრი, მისი არსებობის ლოგოსი. მაგრამ ეს ანტინომიის მხოლოდ ერთი მხარეა.
მეორე მხარე დაკავშირებულია იმასთან, რომ მისი ფორმის შეცვლა არის ონტოლოგიური, ბუნებრივი ზღვარი. თუკი ბურთს მოვათავსებთ დაზგის მარწუხებში და ხრახნიანი ბერკეტით შევამჭიდროვებთ მარწუხებს, დადგება ზღვარი, ერთგვარი "წითელი ხაზი", "დედლაინი", როდესაც შემდგომი, ბურთის შინაგანი თვისებებით არასანქცირებული მისი ფორმობრივი ცვლილება მიგვიყვანს იქამდე, რომ ბურთი გასკდება, დაკარგავს თავის ფუნქციონალურობას, თავის დანიშნულებას. სწორედ ასევე, საეკლესიო ცხოვრების ლიტურგიკულ ფორმებთან მიმართებაშიც არსებობს ზღვარი, რომლის მიღმა მათი ცვლილება დაუშვებელია.
ვის შეუძლია იცოდეს ეს საიდუმლო ზღვარი და განსაზღვროს იგი? რადგან ეკლესია, მოციქულ პავლეს თქმით, ქრისტეს პატარძალია, სვეტი და სიმტკიცეა ჭეშმარიტებისა, ამ ზღვარს ადგენს თვით ღმერთი, სულიწმიდა, რომელიც ავსებს ეკლესიის ლიტურგიკულ ფორმებს, ავსებს მასში მცხოვრებ ეკლესიის წევრებსაც.
ქრისტემ აღუთქვა მოწაფეებს, რომ ის დამოძღვრავდა მათ "ყოველ ჭეშმარიტებაში" და ეს აღთქმა ეკლესიის მამათა კრებითი დადგენილებებით ("მართებულად მიიჩნია სულმა წმიდამ და ჩვენც" (საქმე 15:28)), თვით ეკლესიის პრაქტიკითა და კრებითი ცნობიერების მიერ მომავალ თაობებსაც გადაეცა.
როდესაც რაიმეს ცვლილება ახდენს მასობრივი კრებითი განყოფის პროვოცირებას, კრებით პროტესტს, იმწამსვე ძალაში შედიან საეკლესიო კანონები სიახლეთა დაუშვებლობის შესახებ. აქ უნდა აღვნიშნოთ, რომ მსოფლიო და ადგილობრივ კრებათა ეპოქის მამები განწესებათა წიგნის საფუძველზე ტერმინით "ერესი" განსაზღვრავდნენ არა მარტო დოგმატურ გადმოცემათა დარღვევებს, არამედ ლიტურგიკულ ("საწესჩვეულებო") დარღვევებსაც. ამის ნიმუშებად შეგვიძლია დავასახელოთ აკვარიანელებისა (1) და ტეტრადიტების (2) მწვალებლობები.
____________
1. აკვარიანელები, ანუ ჰიდროპარასტატები (ძვ. ბერძნ. ὑδροπαραστάται) ლიტურგიაზე ღვინის ნაცვლად წყალს იყენებდნენ.
2. ტეტრადიტები, იგივე მეორმოცეები (ძვ. ბერძნ. τετραδίται; ლათ. Tetraditae) პასექს ზეიმობდნენ მკაცრად 14 ნისანში ებრაული კალენდრის შესაბამისად, ნაცვლად პირველი მსოფლიო კრების მიერ განსაზღვრული ზოგადსაეკლესიო თარიღისა.
____________
ამ კანონთა განმარტებებში მითითებულია "სომეხთა მწვალებლობაზე", რომელიც სხვა უკიდურესობისკენ გადაიხარა (კვლავ ანტინომიური ერთობის დარღვევა) და პრინციპულად, პროსკომიდიაზე ღვინოში წყალს საერთოდ არ ამატებდნენ. მოგვიანებით, შუასაუკუნეებში ფართოდ გამოიყენება ტერმინი "პურისთაყვანისმცემელთა მწვალებლობა" (3), "აზიმიტელთა" მწვალებლობა (4). სხვათა შორის, ლათინები ეკლესიისგან განდგნენ, უპირველეს ყოვლისა, სწორედ "აპოლინარიული მწვალებლობის" გამო - ასე უწოდებდნენ ძველი მამები მაცაზე მსახურებას.
____________
3. "პურისთაყვანისმცემლებში" იგულისხმება მაცხოვრის მიერ მოცემული სიტყვებით წმიდა ძღვენის (პურისა და ღვინოს) მის ხორცად და სისხლად შეცვალების ლათინური სწავლება და ლიტურგიკული პრაქტიკა. - "ძველმართ." რედ.
4. "აზიმიტები" ანუ მაცის (აუფუვებელი პურის) მჭამელები (ბერძნ.: ἀζυμίται, ბერძნ. ἀ- "გარეშე"; და ζύμη - "საფუარი"; ლათ. azymitae) - ასე უწოდებდნენ ბერძნები დასავლელ ქრისტიანებს მათ მიერ მაცის (აუფუვებელი პურის) გამოყენების გამო ევქარისტიის საიდუმლოში (ზიარებაში). რომაელი კათოლიკეები, პირიქით, ბერძნებს უწოდებდნენ "ფერმენტარიებს" ანუ "პრაზიმიტებს" ან "პროზიმიტებს" - რომლებიც ევქარისტიაში იყენებენ აფუებულ პურს. "ძველმართ." რედ.
____________
ამრიგად, ყოველივე ზემოთთქმულიდან ვხედავთ, რომ კონსტანტინოპოლის ორგზისი კრების 15-ე კანონის განსაზღვრებით, მეცხრე საუკუნეში, ცრუეპისკოპოსის მწვალებლურ ქადაგებაში იგულისხმება არა მარტო დოგმატური დარღვევები, თანამედროვე გაგებით, არამედ ლიტურგიკული ფორმების დარღვევებიც, რომლებიც წმიდა მამებმა დაიცვეს კრებითი დადგენილებებით, ანათემატიზმებით ან ამ საკითხთან დაკავშირებული თავიანთი თანხმობით (კონსენსუს პატრუმ), რადგან ტერმინი "ერესი" ჩვენ უნდა განვმარტოთ არა საკუთარი ჭკუით, არამედ ისე, როგორც ეს ესმოდათ წმიდა მამებს, რომელთაგანაც მოგვეცა საეკლესიო განწესებანი.
აქედან გამომდინარე, ახალმოწესეობრივი ეკლესიის განმაახლებლური მწვალებლობა მდგომარეობს ანტინომიური ერთობის დარღვევაში საეკლესიო ცხოვრების შინაარსსა და ფორმას შორის. მათ საკმაოდ ფართო გასაქანი მისცეს ფორმებს და დაივიწყეს ანტინომიის მეორე ნაწილი: საიდუმლო ზღვარი ცვლილებებისთვის, რომელიც სულიწმიდის მიერ საყოველთაო საეკლესიო ტრადიციით, საეკლესიო კრებებით და მამათა სწავლებებით არის დაწესებული.
როგორც ოდესღაც არიოზმა დაარღვია სამების ერთობა ზღვარგადასული აქცენტით იპოსტასთა შორის განსხვავებაზე (თუმცა არავინ დავობს, რომ ეს განსხვავება არსებობს, ოღონდ გარკვეულ ზღვრამდე), ასევე ახალმოწესე-ნიკონიანელებმა დაარღვიეს მადლისმიერი საეკლესიო ცხოვრების ერთობის ანტინომია ზღვარგადასული აქცენტით თავისუფალ ფორმებზე (თუმცა, ჩვენ არც ვდავობთ, რომ გარკვეული თავისუფლება შეიძლება არსებობდეს, ოღონდ კვლავ სულიწმიდის მიერ კრებათა, მამათა და ურღვევ საეკლესიო ტრადიციათა მიერ დაწესებულ საზღვრებამდე).
ერთ-ერთი ასეთი მწვალებლური სიახლე გახლავთ ნათლობის საიდუმლოს დარღვევა. ძველთაგანვე დასხმითი ნათლობა დაიშვებოდა მხოლოდ ექსტრემალურ ვითარებებში: როდესაც, მაგალითად, მოსანათლავი არის მომაკვდავი და იმდენად მძიმე ავადმყოფია, რომ მისი შთაფლვა შეუძლებელია; ან კიდევ, როდესაც მოსანათლავი არის ციხის კამერაში და სასჯელის წინ, ყველაფერი უნდა გაკეთდეს საიდუმლოდ, მაგრამ არ არსებობს წყლის იმდენი რაოდენობა, რომ მოსანათლავის შთაფლვა მოხერხდეს; და სხვა მსგავსი შემთხვევები.
დასხმითი ნათლობის ნორმალიზაცია (ანუ განურჩეველი გამოყენება ექსტრემალური გამართლებების გარეშე) ჯერ მოხდა ლათინთა (რომაელ-კათოლიკეთა) შორის, შემდეგ კი ახალმოწესეთა შორისაც, რომლებიც აშკარა წინააღმდეგობაში მოვიდნენ წმიდა მოციქულთა 50-ე კანონთან, და საყოველთაო საეკლესიო ტრადიციასთან, ასევე მთელი რიგი ადგილობრივი კრებების დადგენილებებთანაც, რომელთა შორისაც არის 1756 წელს შემდგარი ახალმოწესეთა საეკლესიო კრებაც, რომლის დადგენილებასაც ხელი მოაწერეს მსოფლიო პატრიარქებმა. მათ თავიანთ ტომოსში თქვეს, რომ "დასხმითი ნათლობა არ არის ნათლობა, არამედ შებილწვაა"...
ამგვარი, გარკვეულწილად ვრცელი შესავლის შემდეგ გადავიდეთ წინამდებარე სტატიის, საკუთრივ, უფრო კერძო თემაზე, რაც მის სათაურშივეა მითითებული.
ნათლისღების საიდუმლოს ფორმასთან დაკავშირებით, ძველმართლმადიდებლებთან პოლემიკაში ახალმოწესეები დასხმითი ნათლობის გასამართლებლად, ტრადიციულად, სხვათა შორის, მიმართავენ შემდეგ კანონიკურ არგუმენტს (იხ. ქვემოთ. გამოყოფილია კურსივით), რომელიც მოცემულია რევოლუციამდელი ახალმოწესე მღვდელმთავრის, ისტორიკოსისა და დოგმატიკოსის, მოსკოვისა და კოლომნის მიტროპოლიტ მაკარის (ბულგაკოვი) წიგნში - "რუსეთის ეკლესიის ისტორია":
"ამგვარი შემაცბუნებელი საკითხების გადასაწყვეტად, რომლებიც ნამდვილად იჩენენ თავს, ასეთი განსხვავებულობისა და უწესივრობების აღმოსაფხვრელად, რაც თავს იჩენს საიდუმლოთა და სხვა მღვდელმოქმედებათა შესრულებისას, და რომელთაც მართლაცდა აქვს ადგილი, მიმართულია უპირატესად ვლადიმირის კრების (1274) კანონები და კონსტანტინოპოლის კრების პასუხები თეოგნოსტე (1301), სარაელი ეპისკოპოსის კითხვებზე; ამისკენაა მიმართული ასევე ჩვენი მიტროპოლიტების კვიპრიანესა და ფოტის ზოგიერთი ეპისტოლეც. ნათლობის საიდუმლო ჩვენში ზოგჯერ აღესრულებოდა დასხმითაც. ამის წინააღმდეგ გამოდიოდნენ ვლადიმირის კრება, და მიტროპოლიტები კვიპრიანე და ფოტი (XIV ს.), და განაწესებდნენ, რათა ნათლობა უცილობლივ აღსრულებულიყო მხოლოდ სამგზისი შთაფლვით და ფორმულით: "სახელითა მამისათა, და ძისათა, და წმიდისა სულისათა, ამინ". დასხმა დასაშვები იყო მხოლოდ უკიდურესი საჭიროების შემთხვევაში. კონსტანტინოპოლის კრებამ თეოგნოსტეს კითხვაზე, თუ როგორ მოქცეულიყო, თუკი ვინმე თათარი მოინდომებდა ნათლობას, ხოლო მისი შთაფლვისთვის საჭირო დიდი ჭურჭელი არ ექნებოდა, უპასუხა: ასეთ შემთხვევაში შეიძლება მისი ნათლობა სამგზისი დასხმით" (https://www.sedmitza.ru/lib/text/435909/).
ამ, თითქოსდა, 1301 წლის კონსტანტინოპოლის კრების პასუხს ხშირად იმოწმებენ ახალმოწესეები დასხმითი ნათლობის გასამართლებლად.
მაგრამ, მთელი რიგი წყაროებიდან ჩანს, რომ სარაელი ეპისკოპოსი თეოგნოსტე კონსტანტინოპოლში იყო არა 1301 წელს, არამედ 1276 წელს, და მან მოცემული პასუხი თავის კითხვაზე თათრების ნათლობასთან დაკავშირებით მიიღო პატრიარქ იოანე ვეკოსისგან (ბერძნ. Ιωάννης ΙΑ΄ Βέκκος – "ძველმართ." რედ.) და კონსტანტინოპოლის სინოდისგან, რომლებიც იმყოფებოდნენ ლიონურ უნიაში ლათინებთან (1274-1283) (5).
____________
5. ლიონის უნია. შეთანხმება რომაულ-კათოლიკური და კონსტანტინოპოლის ეკლესიათა გაერთიანების შესახებ, რომელსაც ხელი მოეწერა ლიონის II კრებაზე (1274 წ.). - "ძველმართ." რედ.
____________
აი ციტატა დეკ. იოანე მეიენდორფის ნაშრომიდან "ბიზანტია და მოსკოვის რუსეთი". ნარკვევი XIV ს-ის საეკლესიო და კულტურულ კავშირთა ისტორიიდან" ("Византия и Московская Русь. Очерк по истории церковных и культурных связей в XIV веке"):
"კირილეს, რომელიც იმ დროს კიევისა და სრულიად რუსეთის მიტროპოლიტი იყო, მომლოდინე პოზიცია ეჭირა, მაშინ კონსტანტინოპოლს მართავდა იმპერატორ მიქაელ VIII პალეოლოგის მიერ დაწესებული პატრიარქი იოანე ვეკოსი (1276-1282 гг.), რომელმაც მიიღო ლიონის უნია. მთელი ამ დროის განმავლობაში რუსი მიტროპოლიტი არ წყვეტდა ურთიერთობას პატრიარქთან. 1276 წელს ნიკონისეული მატიანეს (6) მიხედვით, სარაელი ეპისკოპოსი თეოგნოსტე "მაღალყოვლადუსამღვდელოესი კირილეს, კიევისა და სრულიად რუსეთის მიტროპოლიტის" და ასევე "ურდოელი მეფის" მენგუ თემირის მიერ წარიგზავნა კონსტანტინოპოლს ბერძენ პატრიარქთან და ბერძენ იმპერატორ მიქაელ პალეოლოგთან. მას, როგორც მიტროპოლიტისგან, ასევე ყაენისგანაც, თან მიჰქონდა "წერილები და ძღვენი".
____________
6. "ნიკონისეული მატიანე". - XVI ს-ის რუსული მემატიანეობის უდიდესი ძეგლი. ასეთი წოდება მას მიეცა პატრიარქ ნიკონის სახელის მიხედვით, რომელსაც ეკუთვნოდა მისი ერთ-ერთი ხელნაწერი.
____________
თეოგნოსტე ესწრებოდა საპატრიარქო სინოდის სხდომას იოანე ვეკოსის თავმჯდომარეობით. მან სინოდისგან მიიღო ოფიციალური პასუხები იმ კანონიკურ და დისციპლინარულ საკითხებზე, რომლებიც რუსეთში გაჩნდა, - და ეს ყველაფერი პატრიარქის პაპიზმისადმი დამოკიდებულების გათვალისწინების გარეშე. ამასთან რუსებმა იცოდნენ კონსტანტინოპოლში მიმდინარე მოვლენების შესახებ... რუსეთის მიტროპოლია უგულებელყოფდა იმპერატორ მიქაელ პალეოლოგის "უნიატობას"" (https://azbyka.ru/otechnik/Ioann_Mejendorf/vizantija-i-moskovskaja-rus/2).
რამოდენიმე წყაროდან ვიგებთ, რომ ეპისკოპოსი თეოგნოსტე მატიანეებში უკანასკნელად იხსენიება 1291 წელს და, ყოველ შემთხვევაში, ის უკვე გარდაიცვალა 1296 წელს, როდესაც მის ნაცვლად სარაიას კათედრაზე დაინიშნა ეპისკოპოსი ისმაელი:
1) "თეოგნოსტე, სარაის და პერეასლავის ეპისკოპოსი. ეპისკოპოსად დაწესებულია 1269 წელს, ეპისკოპოს მიტროფანეს ადგილას; 1274 წელს მონაწილეობდა ვლადიმირის კრებაზე, სადაც გამოცემულ იქნა საეკლესიო კანონები; ამის შემდეგ მან სამჯერ იმოგზაურა საბერძნეთში: პირველად მიტროპოლიტ კირილესგან წარიგზავნა პატრიარქ იოანე ვეკოსთან. მეორედ ის მენგუ-თემირმა წარაგზავნა ყაენის ელჩის სტატუსით იმპერატორ მიქაელთან" (https://dic.academic.ru/dic.nsf/brokgauz_efron/142591/%D0%A4%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82).
2) "ცნობილი მართლმადიდებელი მკვლევარი იღუმენი ანდრონიკე (ტრუბაჩოვი) ვარაუდობს, რომ მღვდელმონაწონი ანთიმოზი ევნო XIII ს-ის მიწურულს. მართლაც, სარაის მესამე ეპისკოპოს თეოგნოსტეს, რომლის უკანასკნელი ხსენება განეკუთვნება 1279 წელს, და მეოთხე - ისმაელს შორის, რომელსაც პირველად მატიანე 1296 წელს ახსენებს, მნიშვნელოვანი პერიოდი ძევს, და ზოგიერთი მკვლევარის ვარაუდით, მათ შორის იყო კიდევ ერთი ეპისკოპოსი. ის შეიძლებოდა ყოფილიყო მღვდელმონაზონი ანთიმოზი. ამ დროს ურდოში გამუდმებული შინაომები წარმოებდა ურდოს მთავარ ყაენებს თულა ბუღას (მოკლეს 1291 წელს), თოხტას და ყოვლადძლიერ ნოღაის შორის. რადგან სარაიელი ეპისკოპოსები მთავარ ყაენთა მფარველობის ქვეშ იმყოფებოდნენ, ერთ-ერთი მათგანი შეიძლებოდა ნოღაის მომხრეთა მსხვერპლი გამხდარიყო" (http://uspenskiysobor.narod.ru/html/11_1_16.html).
3) "პირველი სარაიელი ეპისკოპოსი იყო მიტროფანე (1261-1269). კათედრაზე თავისი მყოფობის მთელ პერიოდში ის გამოუსვლელად ცხოვრობდა ურდოში. 1269 წელს სარაის ეპარქიას მიუერთდა პერეასლავის ძველი საეპისკოპოსო, რომელიც თათართა შემოსევით იყო გაპარტახებული. ეპისკოპოს მიტროფანეს მემკვიდრე თეოგნოსტე (1269-1291) იწოდებოდა პერეასლავისა და სარაიას ეპისკოპოსად და მან თავის საცხოვრებელ ადგილად პერეასლავი აირჩია. მისგან განსხვავებით ყველა სხვა სარაიელი ეპისკოპოსი ოქროს ურდოს დედაქალაქში ცხოვრობდა. სარაიას ეპარქიის თავდაპირველი ტერიტორია განთავსებული იყო ვოლგასა და დნეპრს შორის, ვოლგისპირეთისა და დონის სტეპებში, რომელიც რიაზანის ეპარქიას ესაზღვრებოდა (http://www.vidania.ru/temple/temple_mosobl/krituckaya_mitropoliya.html)
4) "სარაელი ეპისკოპოსები:
მიტროფანე (1261-1269)
თეოგნოსტე (1269 - იხსენიება 1291) პერეასლავისა და სარაის ეპისკოპოსი.
ისმაელი (იხს. 1296-1312)
ბარსონუფი (1312 - იხს. 1330)
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%83%D1%82%D0%B8%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B5%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%85%D0%B8%D1%8F
სრულიად აშკარაა, რომ თეოგნოსტე, სარაიას ეპისკოპოსი, ვერანაირად იქნებოდა კონსტანტინოპოლში 1301 წელს, არამედ მის შეკითხვაზე ნათლობის შესახებ პასუხი შეიძლებოდა მოცემული ყოფილიყო მხოლოდ 1276 წელს, როდესაც ბიზანტიელები იმყოფებოდნენ ლიონის უნიაში, და როდესაც, საკუთრივ, შედგა საპატრიარქო სინოდის სხდომა იოანე ვეკოსის თავმჯდომარეობით, რომლისგანაც მიიღო კიდევაც პასუხი თეოგნოსტემ.
მაშ, რატომ შეცდა ამ თარიღებში ისეთი განათლებული და ერუდირებული ისტორკოსი, როგორიც იყო მიტროპოლიტი მაკარი? როგორ შეიძლებოდა ეს მომხდარიყო?
ვშიშობ, რომ პასუხი ძევს საეკლესიო პოლიტიკისა და ანტიძველმართლმადიდებლური პოლემიკის სფეროში ახალმოწესეთა მხრიდან. მიტროპოლიტ მაკარის მშვენივრად ესმოდა, რომ მწვალებელ-უნიატთა პასუხი, რომელიც ხელს უწყობდა დასხმით ნათლობას, კანონიკურად უსუსურია და არაფრის მაქნისი. ამიტომაც მან ეპისკოპოს თეოგნოსტესადმი მიცემული პასუხის თარიღი გადაწია 1301 წლის კრებამდე, როდესაც ლიონის უნია უკვე აღარ არსებობდა და ბერძნები მართლმადიდებლობას დაუბრუნდნენ.
ეს არის, ასე ვთქვათ, "მწვალებელ მარტინეს საქმეთა" მსგავსი ნაყალბევი. მაგრამ, როგორც უფლის სიტყვებიდან ვიცით - "ყოველივე დაფარული" აუცილებლად გაცხადდება, და დღეს ჩვენ შეგვიძლია ნათლად ვიხილოთ ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ახალმოწესეობრივი არგუმენტის უსაფუძვლობა და სიყალბე.
ვფიქრობ, ძველმართლმადიდებელი ქრისტიანებისთვის სასარგებლო იქნება წინამდებარე მცირე გამოკვლევის შედეგების გათვალისწინება, რათა "მიტროპოლიტ მაკარის არგუმენტთან" შეტაკებისას ახალმოწესეთა მხრიდან, მიუთითონ მის კანონიკურ უძლურებაზე. რადგან ეს პასუხი დასხმითი ნათლობის "კანონიკურობაზე" მოცემული ყოფილა არა მართლმადიდებლური ბიზანტიის, არამედ მწვალებელი უნიატების მიერ.
წყარო: https://cliuchinskaya.blogspot.com/2022/10/blog-post_11.html